Wścieklizna u ludzi – objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka

Spis treści

1. Czym jest wścieklizna?
2. Jakie są objawy wścieklizny u ludzi?
3. Zarażenie wścieklizną
4. Co robić, gdy mogło dojść do zakażenia wścieklizną?
5. Profilaktyka wścieklizny

Wiele osób słyszało o wściekliźnie u psa, kota lub innych zwierząt. To właśnie dzikie i domowe ssaki są rezerwuarem wirusa, który wywołuje chorobę. Patogen przenosi się z osobnika chorego na zdrowego przez bezpośredni kontakt: w wyniku pokąsania lub poślinienia w miejscu uszkodzonej skóry. Na wystąpienie wścieklizny narażeni są także ludzie, jednak zdarza się to rzadko. Już od kilku lat nie stwierdzono w Polsce żadnego przypadku zachorowania, ponieważ prowadzona jest profilaktyka poekspozycyjna. Natomiast najwięcej zachorowań ludzi na wściekliznę ma miejsce w Afryce i Azji. W tamtych rejonach z tego powodu umiera około 59 tysięcy osób rocznie.

Sprawdź oferty: Sprawdzone preparaty na wszawicę

Czym jest wścieklizna?

Wścieklizna jest chorobą zakaźną. Zalicza się ją do zoonoz, czyli chorób odzwierzęcych, ponieważ przenosi się na człowieka ze zwierzęcia. Jej nazwa pochodzi od objawów, które pojawiają się u większości osób. Pacjent jest silnie pobudzony, agresywny i wściekły.

Przyczyną choroby jest infekcja wirusowa. Patogenem, który odpowiada za jej wystąpienie, jest wirus wścieklizny (Rabies virus). Gdy przedostanie się on do zdrowego organizmu, wędruje do mózgu drogą neuronów. Tam przyczynia się do powstania nieodwracalnych zmian. Wścieklizna jest chorobą prowadzącą do śmierci. Śmiertelność wynosi praktycznie 100%.

Wścieklizna jest obecna prawie na całym globie. Wiele krajów podjęło działania (m.in. szczepienia i nadzór nad zwierzętami), dzięki którym udało się ją wyeliminować. Największy problem jest w Azji (głównie w Indiach), Ameryce Południowej i Afryce. W Polsce przypadki wścieklizny są sporadyczne (od stycznia do marca 2021 roku było ich 8 – głównie u lisów).

Polecamy: Leki przeciwwirusowe

Jakie są objawy wścieklizny u ludzi?

Pierwsze objawy wścieklizny mogą pojawić się nawet po roku od kontaktu z patogenem. Częściej jednak następuje do w ciągu 20–90 dni. Im bardziej unerwione miejsce wniknięcia wirusa do organizmu, tym krótszy czas wylęgania.

Pierwsze objawy wścieklizny u ludzi nie są charakterystyczne. Są to dolegliwości ogólne. Zaliczyć można do nich: pogorszenie samopoczucia, gorączkę, nudności, wymioty, bóle głowy (zwłaszcza w tylnej części głowy). Obecne są także miejscowe objawy wścieklizny. Występują w obrębie rany, przez którą wirus wniknął do organizmu. Są to: świąd, mrowienie i zaburzenia czucia.

Po pewnym czasie dochodzą inne objawy wścieklizny związane z uszkodzeniem układu nerwowego oraz zajęciem narządów wewnętrznych. Choroba przypomina zapalenie mózgu. U osoby chorej można zaobserwować:

• podwyższoną temperaturę ciała,

• nadmierne pobudzenie,

• dezorientację,

• drgawki i skurcze mięśni,

• wzmożoną potliwość,

• ślinotok,

• omamy,

• światłowstręt.

Często pojawiają się skurcze mięśni oddechowych i zaburzenia połykania po kontakcie z wodą. U osób chorych mogą zdarzyć się zaburzenia pracy serca. Śmierć jest spowodowana niewydolnością oddechową i następuje po kilku dniach.

U niektórych osób wścieklizna ma inny przebieg. Jest to tzw. porażenna postać choroby. Głównym objawem jest osłabienie mięśni, ale obecne są też niedowłady kończyn i porażenia oraz zaburzenia czucia. Niezależnie od objawów wścieklizna kończy się zgonem.

Zarażenie wścieklizną

Do zakażenia wścieklizną dochodzi w wyniku ugryzienia przez zwierzę domowe lub dzikie, u którego wirus jest obecny w ślinie. Przeniesienie się patogenu do organizmu człowieka może nastąpić także po polizaniu przez chore zwierzę – zwłaszcza gdy na skórze są obecne zadrapania lub rany.

Przeczytaj również: Świerzb - przyczyny, objawy, sposoby leczenia i profilaktyka

Co robić, gdy mogło dojść do zakażenia wścieklizną?

Osoba, która została ugryziona przez zwierzę (dzikie lub domowe), powinna zgłosić się do lekarza. Zachorowania można uniknąć poprzez podjęcie działań prewencyjnych. Jest to tzw. profilaktyka poekspozycyjna. Pacjentowi podawana jest szczepionka oraz ewentualnie immunoglobulina.

Jeżeli dojdzie do zachorowania, konieczna jest hospitalizacja. Niestety nie ma żadnej metody leczenia tej choroby. Działania skupiają się na łagodzeniu objawów.

Profilaktyka wścieklizny

Zachorowania na wściekliznę można uniknąć poprzez działania profilaktyczne. Podstawą są szczepienia zwierząt – zarówno domowych, jak i dzikich (z tego powodu zostawiane są szczepionki w lasach). Iniekcje trzeba regularnie powtarzać. Należy też unikać kontaktu z dzikimi zwierzętami: nie głaskać, nie podnosić, nie przywoływać, wycofać się, gdy zwierzę zachowuje się podejrzanie.

Szczepienia na wściekliznę są zalecane także ludziom. Powinny poddawać się im osoby, które mają kontakt ze zwierzętami. Są to głównie leśnicy, weterynarze, grotołazi. Szczepionkę muszą przyjąć też ci, którzy wyjeżdżają na tereny, gdzie wirus wścieklizny jest rozpowszechniony.

Bibliografia