Próchnicę zębów uznaje się za jeden z głównych problemów jamy ustnej. Jest wieloprzyczynową chorobą spowodowaną wzajemnym oddziaływaniem czynników środowiskowych, behawioralnych i genetycznych. Dane epidemiologiczne na temat próchnicy są niepokojące.
Spis treści
- Co to jest próchnica zębów?
- Jak wygląda próchnica?
- Jak pozbyć się próchnicy?
- Jak zapobiegać próchnicy?
Próchnica nie wyleczy się sama. Leczenie zmian próchnicowych może przebiegać w różny sposób. Zależy to od etapu choroby. Na początkowym etapie stosowana jest remineralizacja. Później konieczne jest borowanie i wypełnianie ubytków. Poznaj sposoby zapobiegania próchnicy i ogranicz ryzyko jej rozwoju.
Sprawdź ofertę: Higiena jamy ustnej
CO TO JEST PRÓCHNICA ZĘBÓW?
Próchnica zębów to choroba zakaźna tkanek twardych zęba. Światowa Organizacja Zdrowia definiuje ją jako miejscowy proces patologiczny zewnątrzustrojowego pochodzenia, w wyniku którego dochodzi do odwapnienia szkliwa, rozpadu twardych tkanek zęba i w ostateczności do tworzenia ubytku.
Aby doszło do rozwoju próchnicy, konieczne jest jednoczesne działanie następujących czynników:
-
bakterii, w tym przede wszystkim Lactobacillus acidophilus, paciorkowców (zwłaszcza Streptococcus mutans, Streptococcus salivarius, Streptococcus mitis) i Enterococcus faecalis. To one dają początek próchnicy – tworzą kwaśne środowisko w jamie ustnej na skutek metabolizowania cukrów oraz tworzą płytkę nazębną;
-
cukrów – podstawa metabolizmu bakterii;
-
podatności zębów – predyspozycji genetycznych i warunków socjalnych determinujących dbałość o stan jamy ustnej;
-
czasu – poszczególne czynniki samodzielnie nie wystarczą do rozwoju próchnicy, koniecznie muszą jednocześnie zaistnieć i to w dłuższej perspektywie czasowej.
JAK WYGLĄDA PRÓCHNICA?
Próchnica powstaje często już w pierwszym roku życia na pierwszych zębach mlecznych. Jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania, obejmuje kolejno wyrzynające się zęby. Co gorsza, częstość jej występowania rośnie z wiekiem. Na początkowym etapie choroba jest niewidoczna. Wraz z zaawansowaniem na zębach pojawiają się plamy próchnicowe. Wyraźnie odróżniają się od zdrowego, błyszczącego szkliwa – mają matową powierzchnię i kredowobiały, a niekiedy ciemny kolor. Następnie dochodzi do powstania ubytków twardych części zęba. Zostaje uszkodzona i podrażniona miazga, czyli wewnętrzna tkanka. W ostateczności może dojść do obumarcia zęba, który stanowi potencjalne źródło infekcji, jaka rozwinąć się może poza jamą ustną. Po objęciu zębiny przez próchnicę pojawiają się już dolegliwości bólowe. Te nasilają się po dotarciu próchnicy do miazgi zęba. Ból może być samoistny i przy nagryzaniu. Objawami towarzyszącymi może być wrażliwość na ciepło i zimno czy na słodkie i kwaśne smaki. Zwraca się uwagę na skłonność do częstszej lokalizacji próchnicy na zębach szczęki niż żuchwy. Poza tym próchnica rozwija się w szczęce przeważnie na zębach przyśrodkowych siecznych i pierwszych trzonowych. W przypadku żuchwy główną lokalizacją są pierwsze i drugie zęby trzonowe.
Przeczytaj również: Afty na dziąśle - przyczyny, leczenie i profilaktyka
JAK POZBYĆ SIĘ PRÓCHNICY?
Leczenie próchnicy przebiega różnie w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Im wcześniej pacjent uda się na wizytę, tym mniej kosztowna i bolesna będzie terapia. W przypadku niewielkiej erozji szkliwa, kiedy nie doszło jeszcze do ekspansji zębiny, lekarz zaleca bardzo dokładną higienę jamy ustnej – kilkukrotne mycie zębów w ciągu dnia, czyszczenie przestrzeni międzyzębowych, używanie płynów do jamy ustnej, wypełnienia zawierające fluor, wapń i fosforany, specjalistyczny preparat, który przez remineralizację tkanek twardych chroni ząb przed powstawaniem ubytków. To leczenie nie wymaga borowania.
Kup w aptece: Nici dentystyczne
W sytuacji, gdy doszło do rozwoju zmian próchnicowych w obrębie zębiny, tkanka twarda jest usuwana – ubytek musi zostać oczyszczony z bakterii i chorej tkanki. Następnie:
-
niewielkie ubytki uzupełnia się zazwyczaj wypełnieniem kompozytowym (tzw. plombą światłoutwardzalną). Dzięki umiejętnościom stomatologa i szerokiej palecie kolorów wypełnienie takie jest praktycznie niewidoczne. Odchodzi się dziś od stosowania wypełnień amalgamatowych;
-
sporych rozmiarów ubytki wymagają założenia korony, która wzmocni ząb, przywróci jego pierwotny kształt i funkcje.
W przypadku, gdy próchnica objęła miazgę, istnieje ryzyko zapalenia. Stan ten wiąże się z podjęciem leczenia kanałowego. W ostateczności podejmowana jest decyzja o ekstrakcji zęba, czyli usunięciu go. Podczas leczenia kanałowego usuwa się zakażoną miazgę, kształtuje, oczyszcza i osusza kanały, a następnie zamyka z wykorzystaniem materiału wypełniającego.
Przeczytaj: Skąd się bierze brzydki zapach z ust? Jak pokonać halitozę?
JAK ZAPOBIEGAĆ PRÓCHNICY?
Próchnicy zębów można skutecznie zapobiegać. Profilaktyka tej podstępnej choroby obejmuje przede wszystkim:
-
dbanie o higienę jamy ustnej – częste mycie zębów, wysokiej jakości preparatami dostosowanymi do wieku;
-
dbanie o zdrową dietę – ograniczenie słodkich i bardzo kwaśnych pokarmów. Składnikami, które mogą odgrywać rolę zapobiegawczą, są białka i tłuszcze. Te pierwsze to elementy budulcowe kości i zębów (obecność białek podwyższa pH płytki nazębnej), a te drugie przyspieszają oczyszczanie jamy ustnej z cukrów i izolują płytkę nazębną od węglowodanów,
-
regularne wizyty kontrolne u stomatologa – najlepiej raz na pół roku, co pozwoli na bieżące eliminowanie patologicznych zmian na zębach;
-
prowadzenie edukacji stomatologicznej.
Szczególnego znaczenia nabiera profilaktyka próchnicy u dzieci. Oprócz wyżej wymienionych czynności wskazane jest przeprowadzanie zabiegów fluoryzacji. Pierwiastek ten podnosi odporność szkliwa na rozpuszczanie pod wpływem kwasów. Największą popularnością w gabinetach dentystycznych cieszą się lakiery. Wykorzystywane są też żele, pasty lub pianki. Dołki i bruzdy, z uwagi na to, że są miejscami zwiększonego ryzyka rozwoju choroby, powinny być uszczelnianie. W tym celu przeprowadza się lakowanie. Ważne jest też zapobieganie zasypianiu dzieci ze smoczkiem czy butelką do karmienia, które mają wpływ na rozwój tzw. próchnicy butelkowej.
Próchnica to choroba zakaźna, bowiem bakterie ją wywołujące mogą zostać przekazane z osoby na osobę, np. przez osoby dorosłe na pociechy poprzez oblizywanie smoczka.
Dowiedz się więcej: Ropień zęba – przyczyny, objawy, sposoby leczenia i powikłania
