Kiedy dziecko zaczyna mówić i jak mu pomóc w nabyciu tej umiejętności?

Spis treści:

1. Rozwój dziecka – mowa
2. Kiedy dziecko zaczyna mówić?
3. Kiedy dziecko zaczyna mówić pełnymi zdaniami?
4. Kiedy dziecko zaczyna mówić „R”?
5. Akcesoria, zabawki i książeczki do nauki mówienia – co może pomóc?
6. Dlaczego dziecko późno zaczyna mówić?

Rozwój dziecka – mowa 

Mowa nie jest wrodzoną zdolnością, a jej nauka to nie lada wyzwanie dla każdego malucha. Aby rozwój mowy postępował prawidłowo, musi zachodzić szereg czynników wewnętrznych i zewnętrznych, które go warunkują. Należą do nich: prawidłowo ukształtowany aparat mowy oraz ośrodkowy układ nerwowy, odpowiednio funkcjonujący słuch, właściwie rozwinięty umysł oraz odpowiednie warunki środowiskowe i wychowawcze. Z racji na to, że u każdego dziecka czynniki te są na innym poziomie i rozwijają się w różnym tempie, tak samo i rozwój mowy nie jest cechą dającą się zamknąć w ścisłe ramy czasowe. Znacznie ważniejsze od chwili wypowiedzenia przez dziecko pierwszych słów jest fakt, czy posiada wszelkie predyspozycje do tego – a więc na tyle rozwinięte wszystkie wspomniane czynniki – by mógł zaistnieć cały proces. 

Przeczytaj: Czym są skoki rozwojowe u dzieci i kiedy występują?

Zakłada się, że dzieci zaczynają mówić między 10. a 18. miesiącem życia. Nie jest to jednak regułą. Co więcej, nauka mówienia zaczyna się tak naprawdę o wiele wcześniej. Warto również mieć świadomość tego, że duże znaczenie w rozwoju kolejnych umiejętności dziecka mają skoki rozwojowe. Wówczas, w zależności od tego, czy skok jest emocjonalny i intelektualny czy fizyczny, dochodzi do pewnych ograniczeń, a nawet zaniku rozwoju innych umiejętności.

Dla przykładu, w sytuacji, kiedy dziecko uczy się chodzić i powoli stawia pierwsze kroki – co również może następować w tym samym okresie, co szacowany rozwój mowy – maluch może nie być zbyt rozmowny, a nawet może się wydawać, że nastąpił regres. Jest to zupełnie naturalne – cały jego umysł i ciało skupione są bowiem na doskonaleniu jednej umiejętności, a jego organizm potrzebuje czasu, by wszystko razem oswoić i zgrać.

Sprawdź ofertę: Kosmetyki do opalania dla dzieci

Kiedy dziecko zaczyna mówić? 

Wyróżnia się cztery etapy rozwoju mowy u dzieci: 

• Okres melodii – od urodzenia do ukończenia roku. Maluch porozumiewa się za pomocą krzyku, z czasem zdobywa umiejętność wydawania innych dźwięków: bardziej melodyjnych i sylabicznych. Jego aparat mowy i oddech rozwijają się i doskonalą. Dziecko zaczyna gaworzyć i ćwiczyć artykulację, powoli uczy się powtarzać sylaby, używa zarówno dźwięków samogłoskowych, jak i spółgłoskowych, naśladuje zasłyszane dźwięki, czasem mogą pojawić się już pierwsze słowa.  

• Okres wyrazu – między 1. a 2. rokiem życia. Dziecko potrafi wymówić niemal wszystkie samogłoski (poza ą i ę) oraz spółgłoski. Mowa jest niewyraźna poprzez pracę środkową częścią języka. W tym okresie maluch może już umieć powiedzieć proste, dwusłowowe zdania, np. mama daj. Bardzo dużo dźwięków i wyrazów naśladuje, a zasób jego słownictwa stale się powiększa.  

• Okres zdania – między 2. a 3. rokiem życia. Dziecko uczy się coraz większej ilości słów, szybko wyłapuje nowe wyrazy, wydłuża zdania i wciąż doskonali swoją mowę.  

• Okres swoistej mowy dziecięcej – między 3. a 7. rokiem życia. To wciąż okres doskonalenia mowy, ale i coraz większego zasobu słownictwa oraz doskonalenia umiejętności budowania coraz dłuższych zdań. Dziecko zna już niemal wszystkie głoski, czasem dla ułatwienia zamienia je z innymi, ale jego mowa staje się coraz bardziej zrozumiała dla otoczenia, wypowiedzi logiczne a maluch jest w pełni komunikatywny.

Sprawdź ofertę: Spraye i płyny na kleszcze dla dzieci  

Kiedy chłopcy zaczynają mówić? 

Rozwój mowy może być inny u dziewcząt i chłopców. Poza wyżej wymienionymi czynnikami, ogólnymi i właściwymi dla obu płci, znaczenie mają tutaj również hormony. Zazwyczaj chłopcy pierwsze słowa wymawiają nieco później niż dziewczynki, bo około 13-14 miesiąca życia.  

Kiedy dziewczynki zaczynają mówić? 

Dziewczynki uczą się mówić nieco wcześniej niż chłopcy, co ma związek z estrogenami, które przyspieszają rozwój mózgu. Sprawia to, że dziewczynki nieco szybciej się rozwijają. Ponadto, w pierwszym roku życia u dziewczynek zachodzi szybsza rozbudowa połączeń neuronalnych lewej półkuli, które odpowiadają za proces nauki mowy i myślenia. 

Tutaj jednak również nie jest to sztywną regułą. Warto mieć świadomość, że takie różnice rozwojowe, nawet w przypadku rodzeństwa, nie są żadnym odchyleniem od normy. 

Sprawdź oferty: Naczynia i sztućce dla dzieci

Kiedy dziecko zaczyna mówić pełnymi zdaniami? 

Zazwyczaj w wieku 2 lat dziecko potrafi już ułożyć najprostsze zdania, składające się z dwóch, trzech słów. Mając zaś 3 lata, łączy ze sobą więcej wyrazów, na początku w formie orzekającej (twierdzącej), ale z czasem także pytającej i rozkazującej.  

Kiedy dziecko zaczyna mówić „R”? 

„R” jest zdecydowanie jedną z najtrudniejszych głosek do wymówienia dla dziecka. Do 5. roku życia może być zastępowane innymi, z kolei między 5. a 6. rokiem dziecko powoli zaczyna doskonalić jego wymowę. Zazwyczaj nie następuje to później, ale jeśli w wieku 6 lat dziecko nie wypowiada prawidłowo „R”, należy skontaktować się z logopedą.  

Przeczytaj: Jakie witaminy warto podawać dziecku?

Akcesoria, zabawki i książeczki do nauki mówienia – co może pomóc? 

Dużo ważniejsze od wszelkich akcesoriów wspierających rozwój mowy jest odpowiednie podejście rodziców. Dziecko uczy się poprzez naśladowanie, a więc im więcej się do niego mówi – tym szybciej wychwytuje i poznaje nowe wyrazy. Ogromne znaczenie ma także poprawność wymowy. Kiedy maluch jest na etapie wymawiania pierwszych słów, nie należy mówić do niego zdrobniale, kalecząc język, ponieważ w ten sposób uczy się ono złych nawyków.  

Na rynku dostępne są interaktywne zabawki do nauki mówienia, a także… po prostu książki! Codzienne czytanie dziecku, oglądanie z nim książek, naśladowanie dźwięków i komunikowanie się z nim z pewnością pozytywnie wpłyną na naukę mowy u dziecka. Można również ciekawie się bawić, właśnie w naśladowanie, powtarzanie dźwięków, czy poprzez naukę prostych piosenek. Jednym słowem, każdy sposób jest dobry, by zachęcić dziecko do mówienia, ale warto pamiętać o tym, by dawać mu też indywidualny czas na doskonalenie nowych umiejętności i możliwość „ułożenia” sobie ich w głowie.   

Sprawdź oferty: Grzechotki i gryzaki dla dzieci

Dlaczego dziecko późno zaczyna mówić? 

Jeśli któryś z czynników wpływających na rozwój mowy wykazuje nieprawidłowości może to skutkować trudnościami i opóźnieniami w rozwoju mowy i nauce mówienia. Duże znaczenie mają tutaj warunki społeczne dziecka, a więc odpowiednia komunikacja, poczucie bezpieczeństwa i ciepła, czyli takie, w których człowiek jest skłonny do tego, by się otwierać i uczyć nowych rzeczy. Także niektóre schorzenia, jak autyzm czy zespół Aspergera, a także choroby związane z upośledzeniem umysłowym mają wpływ na opóźnienie rozwoju mowy. Specjaliści wskazują również na wcześniactwo, a także przebyte wysiękowe zapalenie ucha.  

Bibliografia