Melatonina – jak działa, jak dawkować? Melatonina na sen

Spis treści:

1. Melatonina – co to właściwie jest?
2. Melatonina – działanie i właściwości
3. Nadmiar melatoniny – przyczyny i objawy
4. Niedobór melatoniny – przyczyny i objawy
5. Melatonina na sen – jak ją stosować?
6. Czy można podawać melatoninę dzieciom?
7. Przeciwwskazania do przyjmowania substancji
8. Melatonina – skutki uboczne
9. Melatonina – warto wiedzieć

Melatonina – co to właściwie jest? 

Melatonina to hormon, który produkowany jest przez szyszynkę – gruczoł wewnątrzwydzielniczy zlokalizowany w mózgu. Poziom tego związku w ustroju jest zmienny i zależny od pory dnia: po zmroku wzrasta i osiąga najwyższe stężenie pomiędzy godziną 2.00 a 4.00 w nocy, następnie stopniowo maleje.  

Z drugiej zaś strony, gdy mowa o melatoninie, bardzo często chodzi o preparaty apteczne, które stosowane są w problemach z zasypianiem. To przede wszystkim suplementy diety, ale dostępna jest także melatonina w tabletkach, która ma status leku.  

Melatonina – działanie i właściwości 

Jakie są zatem właściwości melatoniny? Otóż związek ten, wiążąc się z odpowiednimi receptorami zlokalizowanymi w ośrodkowym układzie nerwowym, pomaga w synchronizacji rytmów okołodobowych. Jej wzmożona produkcja w mózgu zachodzi wówczas, gdy się ściemnia, co sygnalizuje organizmowi, że zbliża się pora snu.  

Działanie melatoniny polega przede wszystkim na skracaniu czasu potrzebnego na zaśnięcie. Poza tym środek ten, pogłębiając sen, pomaga rozwiązać problem nocnych przebudzeń. 

Nadmiar melatoniny – przyczyny i objawy 

Nadmiar melatoniny w ustroju może być wynikiem zażywania zbyt dużych dawek środków, zawierających ją w składzie lub wybranych jednostek chorobowych (np. marskość wątroby). Wówczas pojawiać się mogą symptomy podobne do skutków ubocznych opisywanych w ulotce, o których informacja znajduje się w dalszej części tekstu.  

Niedobór melatoniny – przyczyny i objawy 

Niedobór melatoniny może mieć rozmaite przyczyny. Obserwuje się go m.in. u pacjentów w starszym wieku, u których produkcja tego hormonu w naturalny sposób spada. Obniżona produkcja melatoniny często dotyczy także osób pracujących w trybie zmianowym oraz podróżujących pomiędzy różnymi strefami czasowymi.  

Melatonina na sen – jak ją stosować? 

Na rynku aptecznym znajduje się obecnie bardzo dużo środków z melatoniną. Bez względu na to, czy wybierany jest lek, czy też suplement diety, przed zastosowaniem należy zapoznać się z dołączoną ulotką.  

• Melatonina – dawkowanie 

Dawkowanie melatoniny zależne jest od konkretnych wskazań:  

• ogólne problemy z zasypianiem: 1-5 mg przez snem przez czas od 3 do 6 tygodni (można rozpocząć od mniejszej dawki i stopniowo ją zwiększać); 

• pierwotna bezsenność po 55 roku życia: 2 mg przed snem; 

• regulacja rytmu dobowego w przypadku pracy w trybie zmianowym 1-5mg przed snem; 

• regulacja rytmu dobowego w przypadku osób niewidomych: od 1 do 6 mg przed pójściem spać, ok. godziny 21-22; 

• regulacja rytmu dobowego w celu zapobiegania jet lag (zespół nagłej zmiany strefy czasowej): 1-6 mg przed snem przez 4 dni po przylocie (loty na zachód) lub 1-6 mg 2 dni przed wylotem i przez 4 dni po przylocie (loty na wschód). 

Preparaty z melatoniną  

Na rynku aptecznym dostępna jest melatonina w kroplach oraz melatonina w tabletkach w dawkach 1 mg, 3 mg, 5 mg.  Coraz częściej spotkać można także żelki z melatoniną, co dla wielu pacjentów stanowi wygodną i jednocześnie smaczną opcję.  

Po jakim czasie działa melatonina – ile przed snem warto ją przyjąć? 

Suplementacja melatoniny w celu poprawy jakości snu ma sens wówczas, gdy środek ten przyjmowany jest o odpowiednich porach. Zaleca się zatem, aby zażywać ją na ok. 1-2 godziny przed udaniem się na nocny spoczynek.  

Czy można podawać melatoninę dzieciom? 

O ile melatonina u osób starszych stosowana jest dość powszechnie, o tyle ordynowanie jej dzieciom budzi sporo pytań i wątpliwości. Istnieją dowody naukowe wskazujące na jej potencjalną skuteczność u tej grupy pacjentów, m.in. w przypadku zespołu opóźnionej fazy snu. Ewentualne podawanie melatoniny dziecku najlepiej skonsultować z lekarzem.  

Przeciwwskazania do przyjmowania substancji 

Przeciwwskazania do stosowania melatoniny to: 

• okres ciąży i laktacji; 

• dolegliwości nerek oraz wątroby (m.in. niewydolność); 

• zaburzenia hormonalne 

• niektóre schorzenia neurologiczne, m.in. padaczka.  

Stosując na stałe jakikolwiek lek, przed rozpoczęciem przyjmowania melatoniny wskazane jest skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Środek ten może wchodzić w interakcje m.in. z preparatami: 

• o działaniu antydepresyjnym (w szczególności dotyczy to niektórych inhibitorów selektywnego wychwytu serotoniny: citalopram, fluwoksamina),  

• stosowanymi w leczeniu epilepsji,

• przeciwzakrzepowymi,

• hormonalnymi, 

• immunosupresyjnymi.    

Melatonina – warto wiedzieć 

Jakie są najcześciej zadawane pytania o melatoninę? Jakie wątplwości mają pacjenci? Sprawdźmy. 

• Melatonina – skutki uboczne

Do rzadkich działań niepożądanych związanych ze stosowaniem melatoniny należą: nasilona senność, zawroty głowy, dolegliwości gastryczne (np. nudności) oraz spadek temperatury ciała.

• Czy można przedawkować melatoninę? 

Choć teoretycznie, tak jak w przypadku każdego leku, przedawkowanie melatoniny jest możliwe, brak danych w tym zakresie. Jednorazowe przyjęcie zbyt dużej dawki środka może powodować działania niepożądane, w szczególności nasiloną senność, splątanie, nudności oraz wymioty.  

• Jak długo stosować melatoninę? 

Krótkotrwałe zażywanie melatoniny (od kilku tygodni do 3 miesięcy) uznaje się za bezpieczne. Brak danych na temat skutków je przewlekłego stosowania.  

• Po jakim czasie działa melatonina? 

To, po jakim czasie działa melatonina w dużej mierze zależne jest od danego pacjenta. W niektórych przypadkach pozytywny efekt obserwowany jest już po kilku dniach od rozpoczęcia stosowania.  

• Czy melatonina uzależnia? 

Do tej pory nie wykazano, aby melatonina wywierała działanie uzależniające nawet przy dłuższym stosowaniu.  

• Czy melatonina po nocnej zmianie to dobry pomysł? 

Stosowanie melatoniny po nocnej zmianie ma sens przede wszystkim wówczas, gdy jednocześnie w sypialni zostanie ograniczony dopływ światła. Wówczas pacjent powinien łatwiej zasnąć. 

Bibliografia