Karmienie piersią: zasady, przydatne akcesoria

Mleko matki to bezdyskusyjnie najlepszy pokarm dla dziecka. Dopasowany idealnie do aktualnych potrzeb malucha, zawiera wszystko, czego dziecko potrzebuje do rozwoju i prawidłowego wzrostu, co najmniej do 6. miesiąca życia. Jednak karmienie piersią to dla niektórych trudna sztuka, której wraz z dzieckiem trzeba się nauczyć. Jakie są najważniejsze zasady karmienia naturalnego? Jak rozpoznać, czy dziecko prawidłowo się przystawiło? I w jakie akcesoria ułatwiające karmienie warto się zaopatrzyć? 

Spis treści:

---

1. Zasady karmienia piersią
2. Dieta matki karmiącej – co jeść, a czego unikać?
3. Jak długo karmić piersią?
4. Przydatne akcesoria do karmienia piersią

Zasady karmienia piersią 

Karmienie naturalne to najefektywniejszy sposób karmienia dziecka przez pierwsze 6 miesięcy po narodzinach (karmienie wyłącznie piersią), a najlepiej jest je utrzymać co najmniej do ukończenia przez dziecko 2 lat. Jednak, aby karmienie było udane, należy przestrzegać kilku zasad, które zostały sformułowane na podstawie wieloletnich badań i obserwacji kobiet karmiących i ich dzieci. 

Jak przystawić dziecko do piersi? 

Prawidłowe przystawienie dziecka do piersi jest jednym z najważniejszych elementów udanego aktu karmienia. Pozwala na odpowiednie wykorzystanie przez dziecko całej siły ssania, pobranie wystarczającej ilości mleka, która zaspokoi głód malucha, a matce opróżni piersi i w dalszej perspektywie czasowej – ustabilizuje laktację. Odpowiednie przystawienie dziecka pozwala uniknąć uszkodzeń brodawki i związanych z tym powikłań. 

Przygotowując się do karmienia, matka powinna usiąść lub położyć się w wygodnej dla siebie pozycji. Maluch musi mieć suchą pieluszkę, aby nic go dodatkowo nie rozpraszało. Matka przytula dziecko do siebie, jego brzuszek dotyka jej ciała. Głowa jest ustawiona na wysokości piersi, a usta dziecka na wysokości brodawki. Jeśli kobieta wybiera pozycję siedzącą, warto podeprzeć rękę podtrzymującą noworodka np. rogalem czy zwiniętym kocykiem. To ustabilizuje ustawienie malucha przy mamie i nie doprowadzi do zmęczenia ręki.

Podając dziecku pierś, należy delikatnie podrażnić jego usta brodawką, aby doprowadzić do ich maksymalnego otwarcia – dzięki temu maluch może złapać brodawkę wraz z całą otoczką. Wygodnie jest podtrzymać główkę malucha i przysunąć ją do piersi, nosek dziecka powinien opierać się o pierś.  

Przystawione do piersi dziecko powinno mieć otwarte usta tak, że kąt pomiędzy górną a dolną wargą jest bardzo szeroki, dolna warga jest wywinięta na zewnątrz. 

Nie należy się obawiać, że dziecko prawidłowo przystawione do piersi udusi się w czasie karmienia, gdy jego nosek wydaje się być przytkany przez pierś matki. Noworodek ma szerokie i płaskie nozdrza, które są zbudowane tak, że zapewniają maluchowi dopływ powietrza, bez potrzeby odsuwania górnej części piersi przez matkę. 

Przeczytaj więcej: Pozycje do karmienia piersią

Prawidłowe ssanie piersi  

Przy karmieniu piersią bardzo ważne jest, aby matka potrafiła ocenić nie tylko, czy noworodek jest prawidłowo przystawiony, ale również, czy dobrze ssie. Jak to rozpoznać? 

Noworodek ma w ustach brodawkę wraz z praktycznie całą otoczką. Najpierw wykonuje szybkie zassania, które mają na celu pobudzić wypływ mleka, później następuje druga faza karmienia – ruchy są wolniejsze i głębsze, a mleko zaczyna wypływać z piersi.  

Dziecko wykonuje miarowe ruchy żuchwą, słychać wyraźne połykanie mleka, a pierś matki się opróżnia, jest wyraźnie mniej napięta (najlepiej można to zauważyć na początku połogu, po ustabilizowaniu laktacji nie jest to tak widoczny objaw). Gdy dziecko jest najedzone, puszcza pierś. Matka może wtedy podać dziecku drugą pierś, jeśli uzna, że maluch jeszcze jest głodny, a w pierwszej piersi nie ma już mleka. Średni czas potrzebny noworodkowi do opróżnienia jednej piersi wynosi około 16 minut, dwóch – około pół godziny. 

Przeczytaj: Jak często należy karmić noworodka?

Jak czesto karmić piersią?

Pierwsze karmienie piersią powinno nastąpić jak najszybciej po urodzeniu. Jeśli poród odbywa się naturalnie, dziecko można próbować przystawić do piersi nawet przed przecięciem pępowiny, gdy noworodek zostanie położony na brzuchu matki. 

Karmienie piersią powinno odbywać się według potrzeb matki i dziecka, nie mniej niż 8 razy na dobę. Szczególnie u noworodka należy pilnować, aby przerwy pomiędzy karmieniami nie były dłuższe niż 3 godziny – to zapewnia odpowiednią ilość mleka dla dziecka, a matce pozwala na uregulowanie laktacji. 

Należy przystawić dziecko do piersi, gdy wykazuje oznaki głodu – jest marudne, płaczliwe, szuka piersi, wkłada piąstki do ust. Jeśli matka czuje, że piersi są przepełnione, bolesne, napięte – również należy spróbować nakarmić dziecko.  

Przerwa nocna u noworodka nie powinna być dłuższa niż 4 godziny, jeśli dziecko śpi dłużej, matka powinna spróbować je wybudzić. Dla kobiety karmienie w nocy jest bardzo ważne, aby odpowiednio pobudzać gruczoł piersiowy do produkcji mleka.  

Warto wiedzieć: Jak przechowywać odciągnięte mleko?

Dieta matki karmiącej – co jeść, a czego unikać? 

Co jeść podczas karmienia piersią? Kobieta karmiąca powinna odżywiać się zdrowo, różnorodnie, zachowując odpowiednią liczbę kalorii i właściwe nawodnienie. Nie powinna przejmować się powszechnymi zakazami, gdyż mleko tworzy się w piersiach, a nie z pokarmu, który spożywa. Matka nie produkuje mleka bezpośrednio z potraw ciężkostrawnych, wzdymających czy powodujących zaparcia. Dlatego karmienie naturalne nie wyklucza produktów, które u dorosłych mogą powodować przejściowe problemy z układem trawiennym, właśnie w formie wzdęć, zaparć, czy zgagi.  

Dobowe zapotrzebowanie energetyczne kobiety karmiącej wzrasta o około 500-600 kcal, a jeśli kobieta karmi bliźnięta – o około 1000 kcal. 

Dobrze jest, jeśli kobieta karmiąca wypija dziennie około 3 litrów płynów.  

Kawa a karmienie piersią – kobieta może pić kawę i herbatę w trakcie karmienia, bez szkody dla dziecka. 

Czego nie jeść – karmienie piersią. Matka powinna stosować dietę eliminacyjną, czyli wykluczać pewne produkty spożywcze, jedynie w uzasadnionych sytuacjach, kiedy dziecko ma stwierdzoną nietolerancję na niektóre składniki z pożywienia czy alergię pokarmową, a także w sytuacji podejrzenia podobnych dolegliwości.  

Nigdy nie należy eliminować produktów z diety na wszelki wypadek, gdyż częstym błędem jest wykluczanie ważnych produktów, bez ich racjonalnego zastąpienia. Jeśli lekarz zaleci dietę eliminacyjną, bo maluch wykazuje pewne objawy nietolerancji pokarmowej, kobieta musi wiedzieć, czym zastąpić wyeliminowane produkty. Warto poprosić o pomoc dietetyka.  

Alkohol podczas karmienia piersią, leki podczas karmienia 

Alkohol nie powinien być spożywany przez kobietę karmiąca, gdyż przenika do mleka, a jest substancją absolutnie niewskazaną dla dziecka w każdym wieku. Jeśli kobieta decyduje się na picie alkoholu, powinna zachować taką przerwę w karmieniu, aby zupełnie wyeliminować go ze swojego organizmu. W tym czasie dziecko powinno dostać wcześniej odciągnięte mleko (to najlepsze rozwiązanie) lub mleko modyfikowane. Gdy kobieta jest pod wpływem alkoholu (mowa tu o nawet jednej lampce wina), powinna odciągnąć pokarm i wylać go, gdyż mleko zawiera alkohol.  

Lekarze często nie wiedzą, jakie leki kobieta może zażywać w czasie karmienia piersią. Ulotka większości leków zwykle zachowawczo zaleca, aby nie stosować go w sytuacji karmienia naturalnego. Jeśli kobieta wymaga leczenia, nie należy go zaniechać tylko dlatego, że karmi piersią. Wiele leków można bezpiecznie zażywać, biorąc pod uwagę fakt, że w niewielkim stopniu przenikają one do mleka, a w małym stężeniu nie są w stanie zaszkodzić dziecku. Najważniejsze jest, aby kobieta karmiąca zażywała leki o krótkim czasie działania w możliwie najmniejszej dawce terapeutycznej, przez tylko tyle czasu, ile sytuacja tego wymaga. Gdy u dziecka występują jakiekolwiek skutki uboczne, to oznacza, że lekarz powinien rozważyć zmianę leku na inny. 

Czytaj także: Do kiedy podawać mleko modyfikowane dziecku?

Jak długo karmić piersią? 

Warto karmić piersią jak najdłużej. WHO zaleca, aby karmić przez 6 pierwszych miesięcy życia dziecka wyłącznie mlekiem matki, po czym kontynuować je do dwóch lat i dłużej. Karmienie naturalne powinno trwać tak długo, jak potrzebuje tego matka i dziecko. Nie ma badań, które potwierdzałyby negatywny wpływ karmienia naturalnego na dziecko trzyletnie i starsze.

Mleko matki przez cały okres laktacji jest wartościowym pokarmem dla dziecka. Cały czas zawiera substancje wspierające rozwój i budujące jego odporność. 

Przydatne akcesoria do karmienia piersią 

Do karmienia naturalnego właściwie nie jest nic potrzebne, oprócz matki i dziecka. Jednak są gadżety i akcesoria, które mogą ułatwić karmienie piersią i sprawić, że będzie ono przebiegało efektywniej. Jakie? 

• rogal/poduszka do karmienia – pozwala na ustabilizowanie dziecka przy piersi, dzięki czemu nie trzeba ciągle trzymać malucha, a jedynie podtrzymywać, aby nie zmienił pozycji i ciągle mógł prawidłowo ssać, 
• laktator – można wybrać elektryczny lub ręczny. Prawidłowe używanie tego urządzenia może ułatwić: przejście przez nawał mleczny, nagromadzenie zapasu mleka, wyjście i zostawienie z kimś dziecka, czy dokarmianie dziecka mlekiem mamy, w sytuacji, gdy dokarmianie jest konieczne,
• maść na brodawki z lanoliną – lanolina naturalnie wspomaga proces gojenia się uszkodzeń na brodawkach i jest bezpieczna dla dziecka,
• biustonosz do karmienia – wygodny i dopasowany. Biustonosz w złym rozmiarze nie będzie podtrzymywał piersi odpowiednio i może powodować zastoje, w miejscach, gdzie będzie następował ucisk,
• wkładki laktacyjne – można używać wielorazowych lub jednorazowych. Wkładki chronią biustonosz przed wypływającym z piersi mlekiem,
• preparat ze słodem jęczmiennym – słód jęczmienny ma udowodniony wpływ na zwiększenie produkcji mleka w czasie laktacji,
• kompresy chłodzące – w formie żelowej, można je chłodzić lub mrozić, przyniosą ulgę w czasie nawału czy zastoju,
• woreczki lub pojemniki do przechowywania mleka – warto się w nie zaopatrzyć, jeśli chcemy zamrozić część mleka i wykorzystać je w sytuacji, gdy matka nie może nakarmić dziecka w czasie, kiedy wypada karmienie. Muszą być dopuszczone do kontaktu z żywnością, a te, w których będzie mrożone mleko – muszą mieć oznaczenie, że można w nich mrozić produkty spożywcze. 

Bibliografia