Alergia pokarmowa u dzieci i dorosłych – objawy, najczęstsze przyczyny, leczenie

Spis treści:

1. Czym jest alergia pokarmowa – charakterystyka
2. Najczęstsze alergie pokarmowe
3. Alergia pokarmowa – objawy
4. Testy na alergie pokarmowe – jak zdiagnozować problem?
5. Nietolerancja pokarmowa a alergia – czym się różnią?
6. Alergia pokarmowa – leczenie

Czym jest alergia pokarmowa – charakterystyka

Alergia wiąże się z nieprawidłową pracą układu immunologicznego, a sam alergen to czynnik wywołujący reakcję uczuleniową. O alergii pokarmowej mówimy wtedy, kiedy substancja uczulająca przedostaje się do organizmu wraz z pożywieniem. W przypadku wykrycia alergenu, układ odpornościowy człowieka pobudza do działania komórki tuczne, immunoglobuliny IgE, eozynofile i limfocyty. To aktywacja tych komórek prowadzi do wystąpienia objawów alergii.

W zależności od tego, czy główną rolę w odpowiedzi układu immunologicznego wiodą przeciwciała IgE, rozróżniamy alergię IgE-zależną i IgE-niezależną. Alergia typu IgE-zależnego odpowiada za zmiany atopowe.

Sprawdź ofertę: Leki na alergię

Najczęstsze alergie pokarmowe

Do najczęstszych alergii pokarmowych zaliczamy uczulenie na:

• białka mleka krowiego,
• jaja kurze,
• pszenicę,
• orzechy,
• soje,
• owoce morza,
• cytrusy,
• ryby.

Przeczytaj więcej: Alergia pod lupą

Alergia pokarmowa – objawy

Alergia pokarmowa najczęściej prezentuje dolegliwości ze strony układu trawiennego – dzieci i dorośli skarżą się na bóle brzucha, nudności, biegunkę czy wymioty. Częstym objawem jest również wysypka na skórze. Choroby alergiczne lubią występować wspólnie, dlatego alergii pokarmowej zazwyczaj towarzyszy atopowe zapalenie skóry. Rzadziej można zaobserwować dolegliwości ze strony układu oddechowego, takie jak: częstsze infekcje, chrypka i katar.

W przebiegu alergii mogą mieć miejsce również uogólnione reakcje organizmu, jak np. spadek masy ciała, niedokrwistość czy zmiany w zachowaniu. Najcięższą manifestacją alergii jest wstrząs anafilaktyczny. Stan ten wymaga szybkiej i profesjonalnej pomocy medycznej, w postaci natychmiastowego podania adrenaliny. Nieleczony wstrząs anafilaktyczny o ciężkim przebiegu może prowadzić nawet do śmierci pacjenta.

Sprawdź ofertę: Suplementy na alergię

Alergia pokarmowa u niemowląt

Alergia pokarmowa u niemowląt objawia się najczęściej poprzez nasilone ulewania, wymioty, wzdęcia, zmiany skórne, zmianę konsystencji stolca (od luźnych, do zapartych). W cięższych przypadkach może dojść do spowolnienia wzrostu, przyrostu masy ciała czy nawet do zaburzeń rozwoju psychoruchowego.

Bywa, że alergeny są przekazywane dziecku wraz z mlekiem matki, dlatego nawet w przypadku wyłącznego karmienia piersią, nie można wykluczyć istnienia alergii pokarmowej. Najczęściej występującą alergią u niemowląt jest uczulenie na białko mleka krowiego oraz jajo kurze. W przypadku wystąpienia u dziecka objawów alergicznych, produkty te należy wykluczyć z diety matki. Kobiety, które nie mogą spożywać mleka i produktów pochodnych, powinny pamiętać o dodatkowej suplementacji wapnia oraz witaminy D3.

Sprawdź ofertę: Mleka dla alergików

Alergia pokarmowa u dzieci starszych

U starszych dzieci, oprócz charakterystycznych objawów mogą wystąpić także bóle brzucha, zapalenie jamy ustnej czy niechęć do spożywania niektórych pokarmów. Wraz z wiekiem, u dzieci może rozwinąć się alergia na kolejne czynniki.

Przeczytaj więcej: Jak rozpoznać skazę białkową u dzieci

Alergia pokarmowa u dorosłych

Nawet do pięciu procent dorosłych osób może cierpieć na różne alergie pokarmowe. U niektórych z nich rozwiną się takie jednostki chorobowe, jak: eozynofilowe zapalenie przełyku, żołądka, jelit czy stany zapalne jamy ustnej.

Testy na alergie pokarmowe – jak zdiagnozować problem?

Aby potwierdzić występowanie alergii, lekarz przeprowadza dokładny wywiad z pacjentem, a następnie zleca dodatkowe badania. Najdokładniejszą diagnostykę jest w stanie przeprowadzić alergolog lub gastroenterolog.

Do badań wykrywających alergię IgE-zależną zaliczamy:

• testy skórne – badanie polega na naniesieniu kilku kropli alergenów na skórę, a następnie wykonaniu w tych miejscach nakłucia. Jeżeli organizm źle zareaguje na dany czynnik, na określonym obszarze pojawi się zaczerwienienie lub obrzęk. Odczyt odczynu stanu zapalnego zestawia się z odczynem, po podaniu histaminy;
• oznaczenie specyficznych przeciwciał IgE – w tym badaniu oznacza się ilość przeciwciał skierowanych przeciwko danemu alergenowi, np. przeciwko białku mleka krowiego czy soi;
• oznaczenie całkowitego IgE.

W przypadku alergii IgE-niezależnych nie istnieją niestety badania, które mogłyby jednoznacznie wskazać uczulające alergeny. Jednym ze sposobów diagnostycznych jest pojedyncze wykluczanie z diety konkretnych produktów i obserwacja organizmu. Jeżeli objawy ustąpią bądź się zniwelują, a po ponownym wprowadzeniu tych samych czynników – nawrócą, uznaje się to za dodatnią próbę prowokacji.

Złotym standardem jest próba podwójnie ślepa. Po odstawieniu alergenu wprowadza się go ponownie, tym razem w połączeniu z placebo, aby pacjent nie wiedział, czy dany czynnik wrócił do diety, czy nie. Próba ta powinna być przeprowadzona w warunkach kontroli lekarskiej – zwłaszcza jeżeli istnieje ryzyko wystąpienia reakcji anafilaktycznej.

Nietolerancja pokarmowa a alergia – czym się różnią?

Nietolerancja pokarmowa nie jest alergią. Główna różnica polega na tym, że objawy nie są spowodowane przez nieprawidłową odpowiedź układu odpornościowego. Dany produkt może być nietolerowany ze względu na nieprawidłowości metaboliczno-biochemiczne. Taka sytuacja ma miejsce np. przy nietolerancji laktozy. Organizm człowieka nie posiada wówczas odpowiedniego enzymu (laktazy), który jest pomocny w trawieniu. Objawy nietolerancji laktozy są podobne do objawów alergii (bóle brzucha, biegunki, wzdęcia), ale powstały z różnych przyczyn.

Alergia pokarmowa – leczenie

Podstawą leczenia alergii pokarmowej jest dieta eliminacyjna, której celem jest ograniczenie kontaktu alergenu. W przypadku zdiagnozowania alergii na białko mleka krowiego u małych dzieci stosuje się preparaty mlekozastępcze – od produktów  o różnym stopniu hydrolizy (rozdrobnienia białek), aż po mieszanki aminokwasowe, zawierające w sobie same aminokwasy. Cięższe stany alergiczne wymagają także odpowiedniego leczenia farmakologicznego. W przypadku nasilenia objawów bądź wystąpienia reakcji anafilaktycznej konieczna jest pilna pomoc lekarska.

Bibliografia