Spis treści:
Czym jest ciemieniucha?
Ciemieniucha to schorzenie występujące przede wszystkim u dzieci w pierwszych tygodniach i miesiącach po urodzeniu. Ta jedna z postaci łojotokowego zapalenia skóry dotyczy zwykle noworodków i maluchów nawet do 4. roku życia. Należy wiedzieć, że jest to choroba samoograniczająca, niepowodująca żadnych objawów, które wpływałyby negatywnie na komfort dziecka. Oznacza to, że ciemieniucha nie swędzi, ani nie boli.
Ta postać ŁZS występuje bardzo powszechnie wśród najmłodszych dzieci, zaś szczyt zachorowań (70% przypadków) odnotowuje się w okolicach 3. miesiąca życia. Ciemieniucha występuje tak samo często u obu płci, dotykając około 10% dziewczynek i chłopców. Warto podkreślić, że ryzyko zachorowania na tę dermatozę zmniejsza się wraz z wiekiem.
Sprawdź ofertę: Preparaty na ciemieniuchę
Jak powstaje ciemieniucha?
Nie do końca znana jest etiologia powstawania ciemieniuchy, jednak naukowcy rozważają dwie główne przyczyny: hormony matki oraz drożdżaki.
Praca gruczołów łojowych noworodka, odpowiedzialnych za powstawanie ciemieniuchy, zaraz po urodzeniu jest regulowana przez hormony matki. Hormony te czasem sprawiają, że gruczoły dziecka produkują zbyt dużo łoju, co prowadzi do powstawania nieestetycznej ciemieniuchy.
Druga hipoteza opiera się na zakażeniu drożdżakami skóry głowy dzieci. Badania naukowe dowiodły, że w wyskrobinach pobranych z ciemieniuchy często odkrywano grzyby Candida albicans oraz Malassezia.
Warto dodać, że na fakt występowania ciemieniuchy nie ma wpływu higiena malucha, gdyż zaburzenia pracy gruczołów mogą pojawić się bez względu na częstotliwość kąpieli dziecka. Dodatkowo, jest to choroba, która może znikać i nawracać wielokrotnie.
Sprawdź ofertę: Preparaty na AZS u dzieci
Jak wygląda ciemieniucha i gdzie występuje?
Ciemieniucha to dermatoza obejmująca głównie owłosioną skórę głowy (najczęściej jej wierzchołek i potylicę), ale również strefę T, czyli czoło, nos i brodę, jak również brwi czy skórę za uszami. Nie jest chorobą zakaźną, a odpowiednio zwalczana nie pozostawia po sobie żadnych konsekwencji dla organizmu dziecka.
Można spotkać się także z ciemieniuchą, która oprócz głowy znajduje się np. w okolicy pępka. Są to bardzo rzadko występujące zmiany łojotokowe, ale pamiętajmy, że te mogą być umiejscowione wszędzie, gdzie występuje duża ilość gruczołów łojowych, nadmiernie wydzielających sebum.
Ciemieniucha ma postać nieestetycznej łojowej skorupy lub tłustych, żółtawych łusek na skórze. Z powodu nadmiaru produkowanego przez gruczoły łoju, łuski nie odpadają tak, jak powinny w warunkach fizjologicznych, ale nawarstwiają się, tworząc niezapalne blaszki. Z biegiem czasu, nawet w przeciągu kilka dni, może powstać bardzo ekspansywna postać ciemieniuchy, która oprócz standardowego umiejscowienia – na owłosionej skórze głowy – przechodzi też na twarz.
Przeczytaj także: Grzybica skóry głowy
Ciemieniucha u starszych dzieci
Jeśli u noworodka pojawia się ciemieniucha, istnieje ryzyko, że łojotokowe zapalenie skóry pojawi się ponownie, gdy dziecko będzie starsze. Zmiany mogą się ujawniać nawet kilka razy u dzieci do drugiego roku życia, jednak z biegiem czasu ciemieniucha występuje coraz rzadziej. Badania naukowe dowodzą, że 7% dwulatków ma zmiany łojotokowe na skórze. Terminem granicznym jest zazwyczaj czwarty rok życia dziecka – później ciemieniucha praktycznie już nie występuje.
Przeczytaj więcej: Ciemieniucha u dorosłych
Sposoby na ciemieniuchę
Ciemieniucha to dolegliwość, która zwykle nie przeszkadza dziecku w codziennym funkcjonowaniu, gdyż zmiany nie bolą i nie swędzą. Mają jednak nieestetyczny wygląd, szczególnie jeśli ciemieniucha jest nasilona, a zmieniony obszar wykracza poza owłosioną skórę głowy i zajmuje także czoło lub brwi.
Pamiętajmy, że ten typ łojotokowego zapalenia skóry nie wynika z zaniedbań higienicznych, ale najprawdopodobniej ze zmian hormonalnych, jakie toczą się w organizmie malucha lub jest skutkiem obecności drożdżaków.
Jak można zwalczyć ciemieniuchę? W aptekach i drogeriach dostępnych jest wiele środków przeznaczonych do leczenia ciemieniuchy. Zawierają w swoim składzie głównie oleje i olejki, które przyczyniają się do rozmiękczania łuski i pozwalają na jej bezproblemowe usunięcie. Warto zwrócić uwagę na preparaty wzbogacone w substancje, które dodatkowo nawilżają skórę głowy, regulują pracę gruczołów łojowych oraz przywracają prawidłowy mikrobiom skóry, czyli fizjologiczną florę bakteryjną.
Olejki używane w środkach na ciemieniuchę to m.in. olej ze słodkich migdałów, lniany, z nasion ogórecznika, z nasion słonecznika, jojoba, rycynowy, sezamowy, makadamia, a nawet olej z liści rozmarynu. Ich głównym zadaniem jest zmiękczenie zmian skórnych po to, aby można było je bezpiecznie zmyć czy delikatnie ściągnąć. Warto zauważyć, że część olejków wykazuje działanie antybakteryjne, przez co może hamować rozwój grzybów.
Dodatkowe substancje zawarte w preparatach na ciemieniuchę to np. alantoina, skwalan czy witamina E.
Stosowanie w jednym preparacie kilku substancji o różnych właściwościach sprawia, że oprócz zmiękczenia łuski ciemieniuchy, zostają złagodzone podrażnienia, a skóra nie jest przesuszona.
Jakie produkty do zwalczania ciemieniuchy mogą wybrać rodzice? Najpopularniejsze są kosmetyki lub dermokosmetyki w formie oliwki, ale równie popularny jest spray na ciemieniuchę czy żel do smarowania miejsc dotkniętych łojotokowym zapaleniem skóry.
Można także znaleźć maści czy kremy. To, na jaki produkt zdecydują się rodzice, w dużej mierze zależy od tego, jaki preparat będzie im najwygodniej stosować u dziecka. Należy brać pod uwagę, że początkowo wybrany kosmetyk nie zawsze sprawdzi się u malucha, czasem trzeba spróbować kilku produktów, zanim znajdzie się ten, który zwalczy ciemieniuchę do końca. Najważniejsze jest jednak, aby prawidłowo stosować zakupiony preparat i to aż do momentu ustąpienia problemu.
Sprawdź także: Top 5 emolientów dla dzieci
W jaki sposób używać preparatów na ciemieniuchę? Niezależnie od wybranej przez rodzica formy, działanie praktycznie wszystkich produktów jest podobne. Mają za zadanie zmiękczyć łuskę na tyle, aby rodzic mógł ją delikatnie wymyć w trakcie kąpieli lub wyczesać. Bardzo ważnym elementem, potrzebnym do pielęgnacji skóry dotkniętej ciemieniuchą, jest grzebyk, twardsza szczotka lub szorstka gąbka. Dzięki takim akcesoriom pozbycie się zmian ze skóry jest o wiele łatwiejsze.
Przed użyciem wybranego produktu należy dokładnie przeczytać instrukcję stosowania. Zazwyczaj pierwszym krokiem jest obfite nałożenie produktu na ciemieniuchę, aby zawarte w nim olejki mogły wniknąć w strukturę zmiany i ją zmiękczyć. To powoduje, że łuski, tworzące czasami coś na kształt skorupy, oddzielą się od siebie, a rodzic będzie mógł je wyczesać szczotką lub grzebieniem, lub po prostu ściągnąć gąbką.
Preparat należy potrzymać na dotkniętej ciemieniuchą skórze przez kilka lub kilkadziesiąt minut, aby mógł odpowiednio zadziałać. W celu wzmocnienia efektu można założyć maluchowi cienką czapkę.
Przed planowaną wieczorną kąpielą rodzic powinien spróbować wyczesać łuski ciemieniuchy. Jeśli się to nie udaje, należy nałożyć dodatkową warstwę produktu (o ile producent nie zaleci inaczej) i odczekać jeszcze kilka minut. Można również delikatnie wmasować specyfik w skórę głowy dziecka.
W czasie kąpieli, gdy maluch jest zanurzony w wodzie, należy ponownie spróbować usunąć łuski. Ciepła woda dodatkowo powinna zmiękczyć ciemieniuchę. Jeśli problem jest bardzo uporczywy, można także włączyć do codziennej pielęgnacji szampony na ciemieniuchę. W sytuacji, kiedy szczotka i grzebień się nie sprawdzają, można spróbować szorstkiej gąbki. Najważniejsze, aby ciemieniuchy nie usuwać na siłę, aby nie zrobić dziecku krzywdy.
Ciemieniucha nie jest problemem pielęgnacyjnym, który mija po wykonaniu jednego zabiegu dedykowanym preparatem. Ta choroba ma tendencję nie tylko do częstych nawrotów, ale również jest trudna do pokonania. Proces leczenia trwa zwykle kilka dni, do ustania ostatnich zmian.
Jeśli po pierwszym zabiegu ciemieniucha nie zmniejsza się, może to oznaczać, że preparat był trzymany zbyt krótko na zmienionych chorobowo miejscach. Można wtedy próbować nakładać preparat nawet na kilka godzin dziennie. Zwykle dermokosmetyki na ciemieniuchę składają się z mieszaniny różnych olejów, bezpiecznych do stosowania od pierwszych dni życia – informacja ta powinna zostać zaznaczona na opakowaniu lub w ulotce wybranego produktu.
W związku z różnymi składami produktów warto przeprowadzić u dziecka próbę uczuleniową, zanim rodzic zdecyduje się nałożyć preparat na dłuższy czas. Jeśli producent przestrzega przed zbyt długim trzymaniem preparatu na skórze dziecka, należy zrezygnować z tego sposobu.
