Łojotokowe zapalenie skóry – jak się objawia i jak można je skutecznie leczyć?

Spis treści:

1. Czym jest łojotokowe zapalenie skóry?
2. Łojotokowe zapalenie skóry – przyczyny
3. Gdzie może wystąpić ŁZS?
4. Łojotokowe zapalenie skóry – objawy ŁZS
5. Kogo dotyka łojotokowe zapalenie skóry?
6. Kogo dotyka łojotokowe zapalenie skóry?
7. Łojotokowe zapalenie skóry – warto wiedzieć

Czym jest łojotokowe zapalenie skóry? 

Łojotokowe zapalenie skóry to jedna z najczęstszych dermatoz, z jakimi pacjenci zgłaszają się do lekarza. Jak pokazują dane statystyczne, problem ten może dotyczyć nawet 3% populacji. Schorzenie to może pojawić się zarówno u małych dzieci, jak i u seniorów. Łojotokowe zapalenie skóry przebiega z okresami remisji (poprawy stanu skóry), jednak jest to schorzenie nawrotowe, przewlekłe. Zauważa się, że zaostrzenia częściej występują w okresie jesienno-zimowym.  

Łojotokowe zapalenie skóry – przyczyny 

Nie ma jednej konkretnej przyczyny, która odpowiada za występowanie objawów łojotokowego zapalenia skóry. Choroba rozwija się na podłożu nadaktywności gruczołów łojowych oraz nieprawidłowego procesu odnowy komórek naskórka (czyli procesu rogowacenia).  

Bardzo często łojotokowe zapalenie skóry występuje u niemowląt (jest to tak zwana ciemieniucha), ale także u nastolatków, co prawdopodobnie wynika z zaburzeń hormonalnych w tych okresach życia (gdy hormony – androgeny, stymulują produkcję łoju przez gruczoły łojowe). Jak wiadomo, okres nastoletni wiąże się z burzą hormonalną, jednak u noworodków i niemowląt również oddziałują hormony, które zostały przekazane dziecku jeszcze w czasie ciąży przez matkę (drogą łożyska). Wszystkie zaburzenia hormonalne, które będą prowadzić do zwiększenia poziomu androgenów będą też sprzyjać pojawianiu się ŁZS (należy tutaj wymienić na przykład zespół policystycznych jajników).  

Co ciekawe, zauważono również, że ŁZS częściej dotyka pacjentów ze schorzeniami neurologicznymi, takimi jak choroba Parkinsona, stan po udarze mózgu, czy porażenie nerwu twarzowego. Uważa się, że pewne zaburzenia neurologiczne mogą sprzyjać nadprodukcji łoju, co prowadzi do rozwoju choroby.  

Na wystąpienie ŁZS mają również wpływ czynniki związane z układem odpornościowym. Zauważono, że schorzenie częściej pojawia się u osób z obniżoną odpornością, na przykład u pacjentów zakażonych wirusem HIV. Dużo uwagi poświęca się też roli Malassezia furfur – jest to gatunek drożdżaka, który jest składową prawidłowej flory skóry każdego z nas, jednak u pacjentów z ŁZS występuje on w zwiększonej ilości.  

Sprawdź oferty: Dermokosmetyki dla kobiet

Gdzie może wystąpić ŁZS?  

Zmiany skórne w przebiegu łojotokowego zapalenia skóry lokalizują się najczęściej tam, gdzie mamy dużo gruczołów łojowych. Do gabinetów pacjenci zgłaszają się najczęściej z problemem takimi jak: 

• łojotokowe zapalenie skóry twarzy,  

• łojotokowe zapalenie skóry uszu,  

• łojotokowe zapalenie skóry wokół nosa,  

• łojotokowe zapalenie skóry wokół brwi,  

• łojotokowe zapalenie skóry powiek,  

• łojotokowe zapalenie skóry głowy (owłosiona skóra głowy),  

• łojotokowe zapalenie skóry pleców,  

• łojotokowe zapalenie skóry miejsc intymnych.  

Łojotokowe zapalenie skóry – objawy ŁZS 

Co widzimy na skórze pacjentów dotkniętych problemem ŁZS? Początkowo charakterystyczne są plamy rumieniowe (mówiąc potocznie, są to zaczerwienienia) z charakterystycznym drobnopłatkowym złuszczaniem. W bardziej zaawansowanych przypadkach na skórze pacjenta widzimy dobrze odgraniczone od skóry niezmienionej plamy rumieniowe, pokryte żółtymi łuskami i surowiczym wysiękiem. Takie zmiany w obrębie szyi i tułowia mają zazwyczaj kształt owalny, co może mylnie sugerować grzybicę skóry. Z kolei zajęcie owłosionej skóry głowy wiąże się z objawami typowymi dla łupieżu. Pacjenci mogą zgłaszać dyskomfort i świąd związany ze zmianami.  

Sprawdź oferty: Dermokosmetyki dla mężczyzn

Kogo dotyka łojotokowe zapalenie skóry? 

Łojotokowe zapalenie skóry głowy można wystąpić na każdym etapie życia. Poniżej krótka charakterystyka tego schorzenia w konkretnych okresach wiekowych.  

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt 

ŁZS może pojawić się już w pierwszym miesiącu życia, czyli u noworodków. Na początku zmiany w postaci żółtych łusek pojawiają się na owłosionej skórze – jest to tzw. ciemieniucha. Później wykwity skórne mogą zajmować także twarz i inne obszary na skórze dziecka. Z problemem można sobie poradzić dzięki odpowiedniej pielęgnacji.  

Sprawdź także: Domowe sposoby na ciemieniuchę u dorosłych

Łojotokowe zapalenie skóry u dziecka i łojotokowe zapalenie skóry u nastolatków 

Łojotokowe zapalenie skóry u dorosłych nie różni się istotnie od łojotokowego zapalenia skóry u dzieci starszych i młodzieży. U osób poniżej 18. roku życia objawy tej choroby będą podobne, podobne będzie także postępowanie terapeutyczne.  

Łojotokowe zapalenie skóry w ciąży 

ŁZS nie oszczędza również ciężarnych. Choć objawy choroby są zwykle takie same u każdej z osób, to należy mieć świadomość, że nie wszystkie leki można stosować będąc ciąży. Przed przyjęciem każdego specyfiku warto skonsultować się ze swoim ginekologiem.  

Jak wyleczyć łojotokowe zapalenie skóry? 

Nieco inaczej wygląda leczenie w przebiegu łojotokowego zapalenia skóry owłosionej skóry głowy i ŁZS skóry gładkiej ciała. Poniżej krótka charakterystyka terapii dermatologicznej ŁZS. 

Łojotokowe zapalenie skóry głowy – leczenie  

W przypadku zajęcia owłosionej skóry głowy stosuje się typowo preparaty w postaci szamponów. Szampon na łojotokowe zapalenie skóry powinien zawierać w swoim składzie jedną z substancji wymienionych poniżej, np.: 

• ketokonazol – jest to substancja o działaniu przeciwgrzybiczym; działa zarówno na dermatofity, grzyby dimorficzne, jak i drożdżaki; ketokonazol powoduje śmierć komórek grzyba poprzez wpływ na skład jej błony komórkowej;  

• cyklopiroks, oktopiroks – substancje te oprócz działania przeciwgrzybiczego wykazują również działanie przeciwzapalne, a preparaty zawierające te substancje są stosowane również w terapii grzybic; 

• siarczek selenu – wykazuje działanie przeciwgrzybicze oraz przeciwbakteryjnie; poza tym, reguluje proces rogowacenia komórek naskórka, co pozwala na zmniejszenie objawów związanych z złuszczaniem się skóry.  

Przy dużym natężeniu objawów oraz przy nasilonym stanie zapalnym na owłosionej skórze głowy może zaistnieć konieczność włączenia preparatów sterydowych. Przy nasilonej łusce dobrze sprawdzają się z kolei substancje takie jak mocznik, czy kwas salicylowy – mają one bowiem właściwości złuszczające.  

Kosmetyki i leki na łojotokowe zapalenie skóry gładkiej 

W przypadku gdy łojotokowe zapalenie skóry lokalizuje się poza owłosioną skórą głowy, zastosowanie znajdują takie substancje, jak: 

• ketokonazol, cyklopiroks, czy oktopiroks w postaci kremu lub szamponu  –  w tym przypadku wykorzystujemy go do mycia ciała; oktopiroks znajdziemy również w dermokosmetykach dostępnych bez recepty; 

• inhibitory kalcyneuryny w postaci kremu lub maści (tutaj należy wymienić pimekrolimus i takrolimus) – wykazują działanie przeciwzapalne;  

• sterydy miejscowe o słabej sile działania – stosuje się je możliwie krótko, w przypadku nasilonego stanu zapalnego skóry.  

Wśród kosmetyków na ŁZS, warto szukać takich substancji aktywnych jak: 

• bisabolol – działa między innymi przeciwzapalnie, ma właściwości antyoksydacyjne i wspiera odnowę komórkową,  

• kwas glicyretynowy – m.in. zwiększa zdolność penetracji składników aktywnych w głąb skóry, ma również właściwości antyoksydacyjne, 

• laktoferyna – substancja ta ma właściwości przeciwzapalne, ale także przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze, 

• lipohydroksykwasy – w ŁZS wykorzystuje się przede wszystkim ich właściwości złuszczające.  

Łojotokowe zapalenie skóry – leczenie doustne  

W cięższych przypadkach ŁZS, gdy zajęta jest duża powierzchnia skóry lub gdy nie ma poprawy po leczeniu miejscowym, możliwe jest włączenie leczenia ogólnego (doustnego). W takiej terapii wykorzystuje się preparat przeciwgrzybiczy, itrakonazol w dawce 200 mg na dobę. Typowo stosuje się ten lek przez tydzień, a następnie zaleca się przyjmowanie 200 mg tej substancji dwa dni w miesiącu – co ma na celu podtrzymanie jego działania. Oprócz itrakonazolu, lekarz ma do dyspozycji również inne substancje o działaniu przeciwgrzybiczym: terbinafinę i flukonazol. 

Istnieje także możliwość wykorzystania substancji stosowanej powszechnie w leczeniu trądziku pospolitego, a mianowicie izotretynoiny, która należy do grupy retinoidów. 

Po ustąpieniu objawów łojotokowego zapalenia skóry, podtrzymująco można stosować także szampony przeciwgrzybicze (na przykład z wymienionym już w tym artykule cyklopiroksem) lub też kremy z inhibitorami kalcyneuryny.   

Przeczytaj: Zapalenie mieszków włosowych – jak postępować?

Łojotokowe zapalenie skóry – warto wiedzieć 

Poniżej kilka wskazówek i odpowiedzi na pytania, jakie często zadają pacjenci borykający się z problemem łojotokowego zapalenia skóry.  

Czy łojotokowe zapalenie skóry jest wyleczalne? 

Odpowiednie leczenie może spowodować całkowite ustąpienie objawów ŁZS. Należy mieć jednak świadomość, że schorzenie to ma tendencję do nawracania. Jednak stosowanie się do zaleceń, unikanie czynników sprzyjających wystąpieniu objawów oraz odpowiednia pielęgnacja istotnie zwiększa szansę na trwałą poprawę.  

Czym myć twarz przy łojotokowym zapaleniu skóry? 

Do mycia twarzy dobrze jest wybierać delikatne preparaty myjące (żele do mycia, emulsje), które zawierają substancje o działaniu przeciwgrzybiczym i przeciwbakteryjnym – na przykład piroktonian olaminy. Warto zdecydować się na dermokosmetyki, które charakteryzują się odczynem dopasowanym do pH naszej skóry.  

Łojotokowe zapalenie skóry – czy jest zaraźliwe? 

Łojotokowe zapalenie skóry nie jest chorobą zakaźną. Czynniki prowadzące do pojawienia się tego schorzenia są indywidualne. Oznacza to, że nie możemy zarazić się łojotokowym zapaleniem skóry od innej osoby. 

Łojotokowe zapalenie skóry a łuszczyca – jak je rozróżnić? 

Łojotokowe zapalenie skóry w większości przypadków diagnozowane jest na podstawie tego, co lekarz widzi na skórze, czyli na podstawie obrazu klinicznego. Jednak w niektórych przypadkach obraz ten może przypominać łuszczycę. Wówczas diagnozę opiera się na wyniku badania histopatologicznego wycinka skóry. Takie badanie pozwala na uzyskanie konkretnej odpowiedzi.  

Podsumowując, łojotokowe zapalenie skóry to powszechne schorzenie dermatologiczne, które wymaga odpowiedniego postępowania leczniczego i pielęgnacyjnego. Jeżeli mamy problem skórny w postaci ŁZS, zdecydowanie warto wybrać się do lekarza dermatologa.  

Bibliografia