Menopauza to ważny okres w życiu dojrzałych, dorosłych kobiet. Jednocześnie zakończenie pewnego etapu i rozpoczęcie nowego. To jak będzie wyglądało zdrowie i samopoczucie kobiety po menopauzie jest zależne od wielu czynników. Jednym z nich może być HTZ, czyli hormonalna terapia zastępcza. Jednak wiele kobiet zadaje sobie pytanie – Czy jest bezpieczna, a może powoduje raka piersi, tycie i zakrzepicę? Jakie zalety ma HTZ?
Spis treści:
- Czym jest menopauza?
- Hormonalna terapia zastępcza. Co to jest HTZ?
- Hormonalna terapia zastępcza a menopauza. Jak może pomóc?
- Rodzaje hormonalnej terapii zastępczej
- Hormonalna terapia zastępcza. Skutki uboczne i zagrożenia wynikające ze stosowania HTZ
- Przeciwwskazania do stosowania HTZ
Menopauza to mówiąc najprościej dzień ostatniej miesiączki – zakończenie miesiączkowania. Jej nazwa wywodzi się z greki – meno oznacza miesiąc, a pausis – przerwa, zatrzymanie. Według WHO, czyli Światowej Organizacji Zdrowia: „menopauza, to ostateczne ustanie miesiączkowania w wyniku utraty aktywności pęcherzykowej jajników, po którym przez równo rok nie wystąpiło już żadne krwawienie”.
Występuje zazwyczaj u kobiet około 50-letnich. Czasem młodszych, bo zdarza się już u 45-latek, a niekiedy później, bo nawet u pań mających 56 lat. Bywa nazywana klimakterium, choć to tak naprawdę nazwa premenopauzy, czyli okresu poprzedzającego menopauzę. Inna nazwa to przekwitanie. Szczególnie to ostatnie określenie, którego w odniesieniu do siebie nie lubi wiele pań (kojarzy się bowiem z więdnięciem i utratą urody jak u kwiatów), nasuwa pytania. Czy menopauza to koniec zdrowia, a może właśnie początek doskonałego czasu w życiu kobiety? Co może pomóc przetrwać trudny czas, złagodzić nieprzyjemne objawy i zadbać o zdrowie? Czy Hormonalna Terapia Zastępcza może być rozwiązaniem?
Hormonalna Terapia Zastępcza w skrócie HTZ, inaczej HRT (ang. Hormone Replacement Therapy) lub MHT (ang. Menopause Hormone Therapy), to jeden ze sposobów łagodzenia dolegliwości związanych z okresem okołomenopauzalnym. Jej rolą jest dostarczanie organizmowi kobiecych hormonów, które nie są już wytwarzane przez jajniki w wystarczających ilościach. Najczęściej są to preparaty zawierające estrogen i progesteron.
Celem hormonalnej terapii zastępczej jest łagodzenie nieprzyjemnych objawów menopauzy związanych ze spadkiem poziomu hormonów, ale również zapobieganie chorobom, które mogą się pojawić jako następstwo niedoborów hormonalnych.
Powodem do konsultacji z lekarzem zazwyczaj są objawy związane z premenopauzą, perimenopauzą i postmenopauzą. Są to tzw. objawy wczesne, czyli:
- uderzenia gorąca,
- zlewne poty,
- kołatania serca,
- brak sił,
- bóle i zawroty głowy,
- bóle mięśni i stawów,
- problemy z pamięcią i koncentracją,
- zaburzenia snu,
- wahania nastroju,
- przygnębienie,
- depresja.
HTZ wyrównując poziom hormonów może złagodzić uciążliwe objawy, które niekiedy mają bardzo ciężki przebieg. Wywiera również korzystne działanie na stan błon śluzowych układu moczowo-płciowego, przywracając ich prawidłowe nawilżenie i elastyczność oraz powstrzymując powstawanie zmian zanikowych. Chroni tym samym przed infekcjami oraz wysiłkowym nietrzymaniem moczu. W odniesieniu do hormonalnej terapii zastępczej dowiedziono skuteczności w prewencji wielu chorób związanych z zanikiem ochronnej funkcji estrogenów na wiele układów i narządów.
Wymienić należy m.in.:
- zapobieganie osteoporozie pomenopauzalnej,
- ograniczanie ryzyka nowotworów jelita grubego, dróg żółciowych i wątroby,
- zapobieganie tyciu.
Hormonalna terapia zastępcza, poprzez wpływ na błony śluzowe, dbając o prawidłowe funkcjonowanie wyściółki przewodu pokarmowego, wpływa na prawidłowe trawienie i wchłanianie substancji odżywczych, witamin i minerałów, co przekłada się na utrzymanie w dobrej kondycji m.in. skóry, włosów i paznokci. Cera jest gładsza, bardziej promienna, pozbawiona przebarwień. Zmarszczki są płytsze. HTZ zadba również o jędrność i wielkość piersi, a także o brak zbędnego owłosienia typu męskiego.
Dyskusji poddawana jest skuteczność HTZ w zapobieganiu chorobom sercowo-naczyniowym – nadciśnieniu, udarom, zawałom oraz zmniejszanie ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera.
Hormony płciowe – estrogeny lub połączenia estrogenów i progesteronu mogą mieć formę tabletek doustnych lub różnorodnych postaci parenteralnych, czyli takich, które podaje się inna drogą niż doustna.
Należą tu:
- plastry transdermalne – droga przezskórna,
- inhalacje donosowe – droga wziewna,
- globulki, kremy, żele i pierścienie dopochwowe – droga waginalna,
- systemy uwalniające hormony (IUD) – droga domaciczna.
Dowiedz się więcej o tym, jakie są obecnie stosowane metody antykoncepcji i na czym one polegają
Historia hormonalnej terapii zastępczej ma już blisko 60 lat. Nowoczesne leki w porównaniu do swoich poprzedników zawierają minimalne, konieczne, doskonale skomponowane dawki hormonów. Dowiedziono, że ich stosowanie może zmniejszać ryzyko wielu chorób, poprawiać jakość życia oraz je wydłużać.
Nie można jednak ukrywać, że metoda ta może również nieść zagrożenia i wywoływać skutki uboczne. Najpoważniejszymi powikłaniami może być choroba zakrzepowo-zatorowa oraz rak sutka. Ryzyko w tym przypadku może zmniejszyć stosowanie HTZ w postaci transdermalnej.
Doustna HTZ zwiększa ryzyko kamicy i zapalenia pęcherzyka żółciowego. Dobrze dobrana nie powoduje natomiast tycia, wręcz przeciwnie – uzupełnienie hormonów może ułatwić powrót do wymarzonej sylwetki, poprawiając metabolizm i uwrażliwiając komórki na insulinę.
Jeszcze 15-20 lat wstecz uważano, że HTZ można stosować maksymalnie przez 5 lat, obecnie, dzięki nowoczesnym formom leków i minimalnym, lecz skutecznym ich dawkom, możliwa jest wieloletnia terapia. Należy jednak pamiętać, że przed jej rozpoczęciem konieczne jest wykonanie pakietu badań profilaktycznych, a niekiedy również badań genetycznych na obecność mutacji BRCA1, BRCA2, PALB2 i innych. Ich obecność może być przeciwwskazaniem do HTZ.
Nie wszystkie kobiety w okresie menopauzalnym potrzebują HTZ. Część z nich dzięki diecie, aktywności fizycznej i suplementacji doskonale radzi sobie w tym okresie. Nieprzyjemne objawy nie pojawiają się wcale lub są minimalne.
HTZ nie mogą stosować kobiety mające:
Bezwzględne przeciwwskazania dostosowania HTZ to:
- rak sutka,
- rak endometrium,
- ostra faza zakrzepicy żył głębokich,
- ostra niewydolność wątroby.
