Torbiel na nerce – czy to groźne? Objawy, przyczyny, leczenie

Spis treści:

1. Torbiel – co to jest?<
2. Torbiel na nerce – przyczyny
3. Torbiel na nerce – charakterystyka
4. Torbiel na nerce – objawy
5. Jak pozbyć się torbieli na nerce?
6. Torbiel na nerce – warto wiedzieć

TORBIEL – CO TO JEST?

Torbiel to zwykle łagodna, ogniskowa zmiana o owalnym lub okrągłym kształcie (przypomina pęcherzyk), wypełniona surowiczą treścią. Ponadto zakwalifikowanie zmiany jako torbiel wymaga uwidocznienia w badaniu USG następujących cech:

• zmiana bezechowa, dobrze ograniczona o regularnym kształcie,
• gładkie zarysy zewnętrznej ściany,
• nie stwierdza się wewnętrznych zwapnień, przegród, guzków ani elementów litych,
• brak obecności naczyń krwionośnych.

ZADBAJ O SWOJE NERKI

TORBIEL NA NERCE – PRZYCZYNY

Ogólne przyczyny powstawania torbieli na nerce obejmują:

• czynniki genetyczne – mutacje w genach kodujących policystynę (powoduje wielotorbielowatość nerek o dziedziczeniu autosomalny dominującym) lub fibrocystynę (rzadka wielotorbielowatość nerek o dziedziczeniu recesywnym). Oba białka odgrywają kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu nerek,
• wiek – zarówno częstotliwość, jak i ryzyko występowania torbieli wzrasta z wiekiem,
• niewydolność nerek – prowadzi do rozwoju nabytej torbielowatości nerek.

Przeczytaj również: Nerki, gdzie są, jak działają?

TORBIEL NA NERCE – CHARAKTERYSTYKA

Dane pokazują, że już co druga osoba po 50. roku życia posiada w nerce przynajmniej jedną zmianę torbielowatą. Około 70% torbieli klasyfikuje się jako proste (regularny kształt, wypełnienie płynem, brak zwapnień i przegród). Zmiany niespełniające kryteriów prostych są uznawane za złożone torbiele nerek (ang. non-simple cyst). Stanowią około 10% wszystkich torbieli na nerce i są rozpoznawane głównie jako:

• pękające torbiele na nerkach,
• nowotwory złośliwe,
• torbiel z przegrodami na nerce,
• łagodne guzy torbielowate.

Torbiele proste mogą osiągać rozmiary od kilku milimetrów nawet do 10 cm, przy czym większość nie przekracza wymiaru 5 cm. Częstotliwość występowania wśród kobiet i mężczyzn jest podobna.

Zmiany torbielowate mogą rozwinąć się w każdej części nerki. Najczęściej mieszczą się w warstwie korowej narządu, a najrzadziej w obszarze wnęki, gdzie tworzą się okołomiedniczkowe torbiele nerek.

TORBIEL NA NERCE A WIELOTORBIELOWATOŚĆ NEREK – CZY TO JEST TO SAMO?

Torbiele na nerce u dzieci występują znacznie rzadziej niż u dorosłych. W przypadku wykrycia wielu zmian torbielowatych w obu nerkach należy podejrzewać ADPKD, czyli wielotorbielowatość nerek dziedziczona autosomalnie dominująco (niegdyś zwyrodnienie torbielowate). Sposób dziedziczenia określa, że wystarczy już jedna kopia zmutowanego genu pochodząca od chorego rodzica, by u dziecka doszło do rozwoju ADPKD.

Najczęściej objawia się między 10 a 30 rokiem życia i nawet prawidłowy, ultrasonograficzny obraz nerek dziecka nie daje podstaw do całkowitego wykluczenia choroby. Zdarza się, że zmiany są obecne już od narodzin bądź rozpoznawane prenatalnie.

Choroba prowadzi do niewydolności nerek w wyniku zastępowania tkanki nerkowej przez coraz liczniejsze torbiele. W skrajnych przypadkach występuje konieczność zastosowania leczenia nerkozastępczego – dializ, a nawet przeszczepu.

Wielotorbielowatość to schorzenie ogólnoustrojowe, gdyż obejmuje inne narządy, np. trzustkę, wątrobę, śledzionę, gdzie również pojawiają się torbiele. Wiąże się ze wzrostem ryzyka tworzenia groźnych tętniaków śródczaszkowych. Co więcej, chorzy z ADPKD mają 4– krotnie wyższe ryzyko krwawienia podpajęczynówkowego! Dodatkowo u pacjentów może dojść do zaburzeń czynności zastawek serca, w tym wypadania płatka zastawki mitralnej.

TORBIEL NA NERCE – CZY TO GROŹNE SCHORZENIE?

Pacjenci bardzo często pytają, czy torbiel na nerce to groźna przypadłość. Większość prostych torbieli nerek to łagodne zmiany, które nie dają żadnych objawów i podlegają jedynie corocznej kontroli. Problem stanowią torbiele złożone. Naukowcy opracowali dedykowaną skalę Bosniaka, która służy do oceny torbieli złożonych, by oszacować ryzyko zmian złośliwych. Wyróżniono 5 kategorii, spośród których tylko I i II nie wymagają dalszych badań kontrolnych. Torbiele z grupy IIF, chociaż nie wiążą się z rozwojem raka, powinny być obrazowane co 3– 6 miesięcy. Zmiany w kategoriach III i IV to wysokie (odpowiednio 65,3% i 91,7%) ryzyko nowotworzenia, dlatego zwykle wymagają usunięcia.

TORBIEL NA NERCE – OBJAWY

Większość prostych torbieli na nerce nie daje żadnych objawów i nie boli. Dopiero duże zmiany osiągające rozmiary większe niż 5 cm mogą powodować takie dolegliwości, jak:

• obecność krwi w moczu,
• dyskomfort w obrębie jamy brzusznej, uczucie pełności lub ucisku (tzw. efekt masy),
• ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.

Z kolei wrodzona wielotorbielowatość nerek objawia się następująco:

• krwiomocz – najczęściej,
• objawy postępującej niewydolności nerek – zmiana objętości oddawanego moczu (najpierw wielomocz, a później skąpomocz aż do bezmoczu),
• nykturia – oddawanie moczu w nocy częściej niż dwukrotnie,
• niewyjaśnione nadciśnienie tętnicze we wczesnym wieku,
• dyskomfort w jamie brzusznej i odcinku lędźwiowym,
• wzrost obwodu brzucha – w zaawansowanym stadium,
• nawracające zakażenia dróg moczowych.

Przeczytaj także: Zapalenie nerek – objawy, przyczyny, sposoby leczenia

JAK POZBYĆ SIĘ TORBIELI NA NERCE?

Proste torbiele nerek o małej wielkości, niedające żadnych objawów wymagają jedynie kontrolnego badania USG raz w roku, by kontrolować ich wzrost. Zwykle nie wymagają żadnego leczenia.

DO JAKIEGO LEKARZA ZGŁOSIĆ SIĘ Z TORBIELĄ?

W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów ze strony układu moczowego należy udać się do nefrologa. Specjalista od chorób nerek przeprowadzi z pacjentem dokładny wywiad i badanie przedmiotowe, a w razie konieczności wykona badanie USG (bądź skieruje do pracowni badań ultrasonograficznych). W przypadku wskazań do leczenia inwazyjnego pacjent zostaje przekazany pod opiekę urologa.

LECZENIE SZPITALNE

Leczenie inwazyjne jest stosowane u pacjentów ze stwierdzoną obecnością dużych lub objawowych torbieli na nerce. Wówczas wykonuje się drenaż zmiany torbielowatej wraz ze sklerotyzacją (zrośnięciem ścian) za pomocą stężonego, 95% roztworu etanolu. 

Niekiedy zachodzi konieczność laparoskopowego usunięcia torbieli. Wówczas laparoskop jest wprowadzany do jamy brzusznej poprzez niewielkie nacięcia. Następnie płynna zawartość torbieli zostaje opróżniona, a ściany wycięte.

TORBIEL NA NERCE – WARTO WIEDZIEĆ

Wielotorbielowatość nerek to najczęstsza choroba genetyczna w obrębie tkanki nerkowej. Jednak liczne zmiany torbielowate mogą występować także w przebiegu prostej torbielowatości nerek, przypominając ADPKD.

ADPKD i mnogie torbiele proste nerek różnicuje się na podstawie kilku kryteriów:

• wywiad rodzinny – w przypadku wielotorbielowatości stwierdza się występowanie choroby w rodzinie,
• zmiany pozanerkowe – obecne wyłącznie w ADPKD,
• obustronne występowanie torbieli – jedynie we wrodzonej chorobie,
• współistniejąca niewydolność nerek –  często w przebiegu wielotorbielowatości, z kolei w torbielach prostych bardzo rzadko.

CZY TORBIEL NA NERCE TO RAK?

Prosta torbiel nerki wiąże się ze znikomym ryzykiem rozwoju choroby nowotworowej. Problem stanowią mnogie zmiany proste nerek, gdyż pomiędzy nimi może ukrywać się guz lity, czyli najprawdopodobniej nowotwór.

Co więcej, torbiele złożone, czyli niespełniające kryteriów zmiany prostej, bez względu na wielkość powinny być odpowiednio często obserwowane lub usunięte ze względu na duże ryzyko nowotworzenia (w zależności od przynależności do kategorii w skali Bosniaka).

Dodatkowo specjaliści niekiedy zalecają wykonanie dodatkowych badań, np. tomografii komputerowej. Ma to na celu potwierdzenie czy torbiel nerkowa nie wykazuje cech zmiany nowotworowej.

Bibliografia