Krzywa cukrzycowa – co to za badanie, jak przebiega i co może wykazać?

Spis treści:

1. Czym jest badanie krzywej cukrowej?
2. Krzywa cukrowa a krzywa insulinowa – czym się różnią?
3. Krzywa cukrowa a krzywa insulinowa – czym się różnią?
4. Krzywa cukrowa – jak się przygotować?
5. Jak wygląda badanie krzywej cukrowej?
6. Krzywa cukrowa – normy
7. Interpretacja wyników krzywej cukrowej

Czym jest badanie krzywej cukrowej? 

Krzywa cukrowa, określana też jako krzywa glikemiczna, krzywa cukrzycowa czy doustny test obciążenia glukozą, to jedno z najważniejszych badań laboratoryjnych, wykorzystywanych w diagnostyce cukrzycy, jak również innych zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Polega na dwu- lub trzykrotnym oznaczeniu poziomu glukozy we krwi żylnej, na czczo i po przyjęciu określonej dawki czystej glukozy. Jego celem jest zbadanie, jak nasz organizm reaguje na gwałtowny wzrost poziomu glukozy w krwioobiegu i z jaką szybkością glukoza ta zostanie wchłonięta do tkanek. U zdrowych osób stężenie cukru we krwi wzrasta po posiłku (tzw. hiperglikemia poposiłkowa), jednak pod wpływem działania insuliny szybko wraca do normy. 

W jakim celu wykonywana jest krzywa cukrzycowa? U większości osób już proste oznaczenie stężenia glukozy na czczo pozwala na zdiagnozowanie cukrzycy. Czasem jednak uzyskiwane w tych badaniach wyniki są niejednoznaczne, pozostając na granicy fizjologii i patologii. Wtedy właśnie krzywa cukrowa pozwala rozstrzygnąć, czy nasz organizm jest w stanie prawidłowo kontrolować poziom glukozy w krwioobiegu czy wymaga już interwencji ze strony lekarza i odpowiedniej farmakoterapii. 

Krzywa cukrowa a krzywa insulinowa – czym się różnią? 

Jak już zostało wspomniane, krzywa cukrowa to badanie bazujące na oznaczeniu poziomu glukozy we krwi. Z kolei krzywa insulinowa (najczęściej wykonywana jednocześnie z krzywą glikemiczną) ma na celu oznaczenie poziomu insuliny (hormonu odpowiedzialnego za metabolizowanie glukozy przez nasze tkanki) we krwi przed i po spożyciu glukozy. Pozwala to na zweryfikowanie, w jaki sposób nasz organizm reguluje swoją gospodarkę węglowodanową. 

Wskazania do wykonania krzywej cukrzycowej 

Doustny test obciążenia glukozą stanowi podstawę diagnostyki chorób metabolicznych, związanych z gospodarką węglowodanową. Z tego względu wskazaniami do wykonania krzywej cukrzycowej są: 

• uzyskanie nieprawidłowych wyników poziomu glukozy na czczo, 

• podejrzenie cukrzycy typu 2, 

• zdiagnozowany stan przedcukrzycowy, 

• reaktywna hipoglikemia, 

• podejrzenie zespołu metabolicznego (przy prawidłowych wynikach stężenia glukozy na czczo), 

• diagnostyka przesiewowa cukrzycy ciążowej, 

• weryfikacja skuteczności wdrożonej terapii. 

Przeczytaj: Cukrzyca od A do Z – objawy, diagnoza, leczenie

Kiedy wykonać krzywą cukrzycową w ciąży? 

Oznaczenie poziomu glukozy na czczo jest jednym z podstawowych badań zlecanych ciężarnym już w pierwszych tygodniach ciąży. Jeżeli uzyskane wartości są nieprawidłowe, lekarz prowadzący ciążę powinien natychmiast zlecić wykonanie krzywej cukrzycowej. W przeciwnym razie badanie przesiewowe w kierunku cukrzycy ciążowej wykonywane jest dopiero między 24. a 28. tygodniem ciąży. Dlaczego akurat wtedy? W tym okresie znacząco wzrasta u kobiet ciężarnych poziom hormonów diabetogennych. 

Czy można wykonać krzywą cukrową bez skierowania? 

Doustny test tolerancji glukozy wykonywany jest głównie na zlecenie lekarza lub specjalisty z zakresu dietetyki. Jest to badanie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (w sytuacji, gdy jest wykonywane na podstawie skierowania od lekarza rodzinnego lub diabetologa). Może być też wykonane odpłatnie – wówczas jego koszt waha się od 20 do 50 złotych. 

Sprawdź oferty: Produkty dla diabetyków 

Krzywa cukrowa – jak się przygotować? 

Badanie krzywej cukrzycowej wykonuje się na czczo, najlepiej w godzinach porannych. Nie wymaga ono specjalnego przygotowania, niemniej jednak należy pamiętać o tym, by: 

• ostatni posiłek zjeść minimum 10-12 godzin przed badaniem, 

• na 24 godziny przed badaniem nie spożywać alkoholu, 

• na dobę przed wykonaniem oznaczenia unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, 

• 3 dni przed wykonaniem krzywej cukrowej w miarę możliwości odstawić leki wpływające na gospodarkę węglowodanową (leki sterydowe, moczopędne, środki hormonalne) – jeżeli ich odstawienie nie jest możliwe, należy o tym poinformować lekarza dokonującego interpretacji wyników. 

Z wykonania badania należy zrezygnować, gdy dopadła nas nawet niewielka infekcja lub jesteśmy w trakcie antybiotykoterapii.

Jak wygląda badanie krzywej cukrowej? 

1. Pacjent zgłasza się do laboratorium rano. Często pacjenci, u których ma być wykonana krzywa cukrowa na czczo są przyjmowani w punkcie pobrań w pierwszej kolejności (ze względu na czas potrzebny na przeprowadzenie pełnego badania). 

2. Pacjent powinien przyjść z zakupioną w aptece glukozą (niektóre laboratoria wymagają też własnego kubka i wody mineralnej). Glukoza jest rozpuszczana przez osobę pobierającą próbkę w ok. 250-300 ml wody. 

3. Pierwsze oznaczenie to poziom glukozy na czczo. 

4. Po pobraniu próbki krwi pacjent wypija przygotowany roztwór glukozy niewielkimi łykami w ciągu maksymalnie kilku minut. 

5. Ile trwa badanie krzywej cukrowej? Kolejne pobrania krwi wykonuje się po 60. i 120. minutach (krzywa trzypunktowa). Przy krzywej dwupunktowej wykonuje się jedno pobranie po 2h.  

Co ważne, w czasie między pobraniami krwi pacjent nie może opuszczać punktu pobrań (należy czekać w wyznaczonym miejscu, zwykle w poczekalni). Nie wolno w tym czasie nic pić, ani jeść. Czekać należy w pozycji siedzącej lub leżącej. Ile się czeka na wyniki krzywej cukrowej? Wyniki są gotowe do odbioru zwykle kolejnego dnia roboczego. 

Ile i jaka glukoza do krzywej cukrowej? 

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego do badania krzywej cukrowej niezbędne jest zakupienie w aptece saszetki zawierającej 75 g czystej glukozy. Na rynku spotkać można tzw. glukozy smakowe, mające na celu złagodzenie odruchu wymiotnego u pacjentów w trakcie i po wypiciu roztworu glukozy, jednak nie są one rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne i spora część laboratoriów nie zezwala na ich użycie. Bezpieczniejszym rozwiązaniem, gdy nie jesteśmy w stanie wypić czystego roztworu glukozy, jest wyciśnięcie do roztworu glukozy soku ze świeżo przekrojonej cytryny. 

Czy można pić wodę w czasie badania krzywej cukrowej? 

Bezpośrednio przed badaniem pacjent może wypić niewielką ilość czystej, niegazowanej wody mineralnej. Między pobraniami nie zaleca się jej spożywania, tak samo jak innych napojów (typu kawa, herbata czy wody smakowe). 

Krzywa cukrowa – normy 

W przypadku badania, jakim jest krzywa cukrowa, wyniki poszczególnych oznaczeń mają odmienne normy: 

• Prawidłowe stężenie glukozy na czczo powinno się mieścić w granicach 70-99 mg/dl.  

• Krzywa cukrowa po godzinie – stężenie glukozy nie powinno przekraczać 180 mg/dl. 

• Stężenie glukozy po 2 godzinach od wypicia roztworu nie powinno przekraczać 140 mg/dl. 

Krzywa cukrowa w ciąży – normy 

Jeżeli chodzi o kobiety ciężarne, za wyniki prawidłowe uznaje się: 

• < 92 mg/dl na czczo, 

• < 180 mg/dl po godzinie od wypicia glukozy, 

• < 153 mg/dl po dwóch godzinach od wypicia glukozy. 

Interpretacja wyników krzywej cukrowej  

W przypadku tego badania, wyniki zawsze powinny być interpretowane przez lekarza, w oparciu o zebrany do tej pory wywiad lekarski. Wyniki można uznać za nieprawidłowe w sytuacji, gdy tylko jeden z pomiarów będzie przekraczał prawidłowe wartości . 

Stan przedcukrzycowy (nieprawidłową tolerancję glukozy) stwierdza się gdy: 

• glikemia na czczo wynosi między 100-125 mg/dL, 

• glikemia po 120. minutach (2 godzinach) wynosi między 140-199 mg/dL. 

Z kolei o cukrzycy mówimy, gdy: 

• glikemia na czczo przekracza 125 mg/dL, 

• glikemia w 60. minucie przekracza 200 mg/dL, 

• poziom glukozy w 120. minucie wynosi powyżej 200 mg/dL. 

Bibliografia