Świnka – przyczyny, leczenie i objawy tej choroby

Pomimo że sama choroba świnka przebiega zazwyczaj dość łagodnie, stosunkowo często daje powikłania, na których wystąpienie narażeni są szczególnie pacjenci dorośli. Leczenie świnki jest objawowe, trwa zwykle około tygodnia, pamiętać jednak należy o tym, że świnką zaraża się nawet do 10 dni po ustąpieniu objawów.

Spis treści:

---

1. Choroba świnka – przyczyny
2. Świnka – jakie są jej objawy?
3. Świnka – diagnostyka
4. Świnka – sposoby leczenia
5. Jak długo trwa świnka?
6. Powikłania po śwince
7. Świnka u dorosłych i u kobiet w ciąży

1. Choroba świnka – przyczyny
2. Świnka – jakie są jej objawy?
3. Świnka – diagnostyka
4. Świnka – sposoby leczenia
5. Jak długo trwa świnka?
6. Powikłania po śwince
7. Świnka u dorosłych i u kobiet w ciąży

Świnka to choroba zakaźna wywoływana przez wirus świnki. Zwykle przebiega łagodnie, u jednej trzeciej zakażonych wręcz bezobjawowo. W postaciach objawowych świnki najbardziej charakterystycznym symptomem jest bolesne powiększenie ślinianek przyusznych, powodujące trudności w przełykaniu i mówieniu. Obrzęk ślinianek poprzedza faza objawów zwiastunowych, przypominająca typową infekcję wirusową.

Choroba świnka – przyczyny

Przyczyną świnki (nagminnego zapalenia przyusznic) jest zakażenie wirusem świnki, należącym do rodziny paramyksowirusów. Infekcja roznosi się drogą kropelkową, a także przez każdą inną formę kontaktu ze śliną chorej osoby. Można się więc zarazić poprzez korzystanie z tych samych sztućców czy naczyń co osoba chorująca na świnkę.

Najwięcej zachorowań obserwuje się u dzieci i młodzieży w wieku 5–15 lat, częściej wiosną i jesienią
niż w pozostałe pory roku. Okres wylęgania wynosi 2–3 tygodnie, czy czym chory zaraża 3 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów i nawet do 10 dni po ich ustąpieniu.

Świnka – jakie są jej objawy?

Nawet u 30% zakażonych infekcja przebiega bezobjawowo. W postaciach objawowych świnki najbardziej charakterystycznym objawem jest powiększenie ślinianek przyusznych (często mylnie nazywanych szyjnymi węzłami chłonnymi), czemu towarzyszą silne dolegliwości bólowe. Obrzęk początkowo jest jednostronny, dopiero później obejmuje obie strony twarzy. Powiększone ślinianki utrudniają choremu otwieranie buzi, a także powodują trudności przy przeżuwaniu i mówieniu. Opuchlizna tkanek może prowadzić do uniesienia płatka ucha, dodatkowo chorym dokucza suchość jamy ustnej, spowodowana zmniejszonym wydzielaniem śliny.

Mimo że powiększenie ślinianek jest najbardziej charakterystycznym objawem świnki, warto pamiętać, że rozwija się dopiero po kilku, a nawet kilkunastu dniach po zakażeniu. Początkowo świnka daje objawy typowe dla większości chorób wirusowych: złe samopoczucie, gorączkę, bóle głowy i mięśni, brak apetytu (okres objawów zwiastunowych).

Sprawdź: leki na gorączkę u dziecka

Alarmującymi objawami są: gwałtowny wzrost temperatury, nudności, światłowstręt i sztywność karku. Mogą świadczyć o rozwijającym się zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i wymagają pilnej interwencji medycznej: wdrożenia odpowiedniego leczenia, przeważnie w warunkach szpitalnych.

Choć świnka uważana jest za chorobę wieku dziecięcego, może również występować u dorosłych. Daje wtedy takie same objawy, jednak o większym nasileniu, zwiększa się również ryzyko wystąpienia powikłań.

Świnka – diagnostyka

Lekarz stawia rozpoznanie zwykle na podstawie obrazu klinicznego oraz wywiadu. Obustronny stan zapalny przyusznic, któremu towarzyszy gorączka oraz osłabienie, jednoznacznie wskazują na zakażenie wirusem świnki, szczególnie, gdy pacjent zgłasza wcześniejszy kontakt z chorą osobą. Z reguły nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań laboratoryjnych, choć w diagnostyce nieraz stosuje się testy serologiczne – wykrycie swoistych przeciwciał w klasie IgM lub 4-krotne zwiększenie miana przeciwciał w klasie IgG wskazuje na aktywne zakażenie wirusem świnki. Potwierdzeniem zakażenia jest izolacja wirusa z hodowli komórkowej lub wykrycie jego materiału genetycznego techniką RT-PCR. Często oznacza się również aktywność amylazy we krwi i moczu. Należy pamiętać, że jej podwyższona aktywność wskazuje jedynie na zajęcie ślinianek, stan ten może być jednak spowodowany również innymi czynnikami etiologicznymi, nie tylko zakażeniem wirusem świnki.

Świnka – sposoby leczenia

Leczenie świnki ma wyłącznie charakter objawowy. Podstawą leczenia świnki są leki o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym. Ulgę przynosi również rozgrzewanie opuchniętych ślinianek, np. za pomocą maści rozgrzewających. W okresie zapalenia ślinianek warto zrezygnować ze spożywania kwaśnych i ostrych potraw, które, pobudzają wydzielanie śliny, nasilając dolegliwości bólowe.

Sprawdź: leki przeciwbólowe dla dzieci i dorosłych na aptelii

Jak długo trwa świnka?

Typowe objawy świnki utrzymują się około tygodnia. Jeśli stan chorego po tym czasie nie ulega poprawie, należy zgłosić się do lekarza. Znacznie dłużej natomiast należy unikać kontaktu z innymi osobami – świnką zaraża się nawet do 10 dni po ustąpieniu objawów.

Powikłania po śwince

Przebieg choroby zwykle jest łagodny, niemniej u niektórych osób, szczególnie pacjentów dorosłych, mogą wystąpić powikłania po śwince. Niektóre z nich są ciężkie i wymagają pilnej konsultacji z lekarzem. Do najczęściej występujących powikłań zalicza się:

• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, objawiające się przede wszystkim bólem głowy, wymiotami i sztywnością karku; zwykle ma przebieg łagodny lub bezobjawowy, symptomy kliniczne dotyczą 5–10% chorych.
• Zapalenie jąder: bolesne, zwykle jednostronne, choć czasem stan zapalny obejmuje oba narządy, co grozi późniejszą bezpłodnością. Jest to częste powikłanie, występujące nawet u 30% chorujących nastolatków i mężczyzn.
• Zapalenie jajników – podobnie jak w przypadku zapalenia jąder może być jedno- lub obustronne, jednak nie skutkuje rozwojem niepłodności.
• Zapalenie trzustki, które występuje nawet u 10% chorujących na świnkę. Objawia się tępym, silnym bólem w podbrzuszu, promieniującym do pleców. Chory może skarżyć się na zaburzenia żołądkowo-jelitowe: biegunkę i wymioty. Symptomem zapalenia trzustki są również wysoka gorączka i dreszcze. Objawy zapalenia trzustki mogą wystąpić nawet kilka tygodni po obrzęku ślinianek.

Świnka u dorosłych i u kobiet w ciąży

Dzięki powszechnym szczepieniom świnka jest rzadką chorobą. Według aktualnego Kalendarza Szczepień Ochronnych zaleca się przyjęcie dwóch dawek szczepionki przeciwko śwince: pierwszą w 13. miesiącu życia, kolejną w 6. roku życia. Szczepionkę chroniącą przed świnką podaje się w postaci skojarzonej ze szczepionką przeciwko odrze i różyczce (MMR).

Szczepionka jednoskładnikowa przeciwko samej śwince nie jest dostępna. Obowiązkowe szczepienia zmniejszyły liczbę zakażeń, jednak nie wyeliminowały choroby całkowicie – obecnie notuje się ok. 2000 przypadków rocznie. Choroba występuje głównie u dzieci, niemniej zachorowania u dorosłych również się zdarzają. Objawy świnki u dorosłych są takie same jak u dzieci, ale przebieg choroby może być cięższy, częściej też dochodzi do powikłań.

Zarażenie świnką może być szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży. W początkowym okresie ciąży zachorowanie na świnkę zwiększa ryzyko poronienia bądź powstania wad wrodzonych u płodu, z kolei infekcja w trzecim trymestrze ciąży może prowadzić do przedwczesnego porodu. Jeśli kobieta planująca ciążę nie ma pewności, czy w dzieciństwie była szczepiona na świnkę, warto aby szczepienie wykonała przed staraniami o ciążę. Mimo że powikłania po śwince u kobiet ciężarnych nie są częste, najlepiej w ogóle do nich nie
dopuścić.

Bibliografia