Na kondycję skóry atopowej i zaostrzenie objawów choroby wpływa wiele czynników.
Leczenie zależy od postaci schorzenia. Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, a jej objawy mogą uaktywnić się nawet w pierwszych tygodniach życia.
Spis treści:
- Co to jest skóra atopowa
- Skóra atopowa - objawy
- Znaczenie czynników środowiskowych w rozwoju atopii
- Zaburzenia immunologiczne a atopia
- Czynniki psychosomatyczne a atopowe zapalenie skóry
- Diagnostyka skóry atopowej
- Leczenie i pielęgnacja skóry atopowej
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to choroba w dużym stopniu uwarunkowana genetycznie. Polega na upośledzeniu funkcji barierowej skóry i zaburzeniu pracy układu immunologicznego. Chociaż największą grupę pacjentów z AZS stanowią dzieci, z atopowym zapaleniem skóry borykają się również osoby dorosłe. W łagodzeniu objawów i wyciszaniu schorzenia pomocna jest właściwa pielęgnacja skóry, przywracająca jej funkcje barierowe. Ostra postać atopowego zapalenia skóry wymaga dodatkowo włączenia środków farmakologicznych.
Sprawdź także: Atopowe zapalenie skóry u dzieci – objawy, leczenie
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła, nawracająca choroba zapalna o złożonym podłożu. W wyniku zaburzeń funkcji barierowych skóry dochodzi do zmian w składzie naskórka i nadmiernej utraty wody. Pozbawiona naturalnej wilgoci skóra atopowa jest skrajnie przesuszona, przez co ma tendencję do szybszego obumierania, łuszczenia i pękania, a więc również nawrotowych zakażeń skóry.
W przebiegu AZS dodatkowo dochodzi do zaburzenia wytwarzania płaszcza lipidowego skóry i niedoboru ceramidów, których podstawową funkcją jest utrzymywanie wody w naskórku. Atopowe zapalenie skóry może przybrać różny stopień ciężkości. Choroba ma tendencję do zaostrzeń i nawrotów. W przebiegu łagodnej postaci AZS obejmuje rozsiane zmiany skórne, natomiast ostra postać choroby może przebiegać wraz z dolegliwościami ogólnymi. Objawy kliniczne mogą pojawić się nawet w pierwszych tygodniach życia dziecka. Choroba znacznie ciężej przebiega u niemowląt i dzieci do 12 roku życia.
Sprawdź ofertę: Dermokosmetyki dla kobiet
Jak wygląda skóra atopowa? Łagodne i średnio nasilone objawy atopowej skóry:
-
długotrwała suchość skóry lub nawracające przesuszenia skóry,
-
rybia łuska,
-
świąd skóry,
-
pękanie skóry i tworzenie się drobnych ranek,
-
wyprysk dłoni i stóp,
-
skłonność do zakażeń skóry,
-
nasilony rumień twarzy.
Do grupy pozostałych objawów występujących w ciężkiej postaci atopii należą: nawrotowe zapalenie spojówek, nietolerancja na niektóre włókna naturalne, nietolerancja pokarmowa.
W przypadku atopowej skóry u niemowląt charakterystycznym objawem są intensywne zmiany rumieniowe na policzkach, szyi i tułowiu. Wraz z zaostrzeniem przebiegu atopii stają się mocno intensywne i mogą pękać, powodując mikroranki. Zmiany te są przyczyną silnego świądu. W przypadku atopowej skóry głowy charakterystycznym objawem jest nadmierne rogowacenie naskórka, co mylnie wskazuje na łupież.
Wskazuje się na kilka czynników środowiskowych, które nie tylko wpływają na zaostrzenie lub nawrót zmian skórnych w przebiegu AZS, ale w przypadku słabszej odpowiedzi immunologicznej organizmu mogą nawet sprzyjać rozwojowi choroby. Oto one:
-
zanieczyszczenie środowiska – spaliny, pestycydy, herbicydy, związki chemiczne powstałe ze spalin;
-
alergeny – wziewne: roztocza kurzu domowego, pyłki roślin (szczególnie trawy, drzew), alergeny zwierzęce (naskórek kotów i psów), alergeny grzybicze. W przypadku wielu pacjentów (szczególnie u małych dzieci) na AZS ma wpływ alergia pokarmowa, a skutkiem działania alergenów pokarmowych, m.in.: mleka i produktów mlecznych, jaj, soi, pszenicy, orzechów, a skutkiem działania alergenów pokarmowych jest zaostrzenie objawów AZS;
-
warunki klimatyczne – barierę skórno-naskórkową mogą osłabiać zbyt duża wilgotność powietrza, wysoka temperatura i ekspozycja na słońce. Niekorzystny wpływ na skórę atopową ma również suche, klimatyzowane powietrze i mróz.
Przeczytaj również: Pokrzywka alergiczna - obraz kliniczny i mechanizmy powstania
Atopowe zapalenie skóry związane jest z reakcją immunologiczną organizmu. Zaostrzenia i nawroty choroby nie tylko wpływają na osłabienie układu odpornościowego, ale równocześnie przyczyniają się do zaburzenia jego prawidłowej pracy.
W badaniu serologicznym nawet u 80% pacjentów z AZS poziom przeciwciał IgE jest podwyższony, a ich aktywność jest znacznie większa niż u osób zdrowych. Dodatkowo w przypadku atopowego zapalenia skóry u pacjentów wykryć można obecność IgE swoistych dla poszczególnych alergenów wziewnych i pokarmowych. W wyniku zaburzenia funkcjonalności bariery naskórka alergeny z łatwością przenikają do głębszych warstw komórek skóry.
Wpływ na pogorszenie przebiegu atopowego zapalenia skóry u części pacjentów mają również czynniki psychosomatyczne, szczególnie reakcja na silny stres. Ulegają mu szczególnie dzieci mające problemy emocjonalne z rówieśnikami, rodzeństwem, rodzicami.
Diagnostyka skóry z atopowym zapaleniem jest złożona i obejmuje kilka etapów. Podstawą jest obraz kliniczny i wywiad z pacjentem. Bardzo ważną informacją jest to, czy atopowe zapalenie występuje również w rodzinie chorego. Zlecane są ponadto badania serologiczne (panel IgE alergenów wziewnych i pokarmowych). Wskazaniem do ich wykonania są rozległe zmiany skórne, niska efektywność leków antyhistaminowych i środków miejscowych.
Jak leczyć atopowe zapalenie skóry i ograniczać objawy AZS? Podstawą leczenia AZS jest właściwa pielęgnacja. Pacjent powinien stosować tylko kosmetyki do skóry atopowej (emolienty) – kremy, które dobrze toleruje cera atopowa, balsamy pielęgnacyjne, żele do mycia ciała, szampony, a nawet mydło do skóry atopowej, które nie podrażnia skóry.
Emolienty to preparaty wzbogacone o lipidy i ceramidy, które uzupełniają uszkodzoną warstwę lipidową naskórka, chroniąc go przed nadmierną utratą wody i wzmacniając płaszcz hydrolipidowy skóry.
Kup w aptece: Kosmetyki na skórę atopową
Łagodna postać AZS nie wymaga innego leczenia. U pacjentów ze średnio nasiloną atopią wskazane jest miejscowe stosowanie glikokortykosteroidów, które wspomagają gojenie ran i przyspieszają regenerację uszkodzonego naskórka. Niekiedy zalecane jest przyjmowanie leków przeciwhistaminowych, czasem stosuje się również leki przeciwgrzybicze. W przebiegu ciężkiej atopii i braku efektu działania leczenia miejscowego konieczne jest wdrożenie doustnych środków farmakologicznych.
Dowiedz się więcej: Cera naczynkowa – charakterystyka i pielęgnacja
A: Emilia Kruszewska
Z: lek. Agnieszka Żędzian
