Bezsenność wynikająca ze zbyt szybkiego tempa życia oraz przewlekłego stresu, a także towarzysząca licznym chorobom i zaburzeniom oraz uzależnieniom, znacznie obniża jakość życia. W wyszukiwarkach internetowych coraz częściej pojawiają się frazy – „co na sen”, „co na uspokojenie”, czy „co na spanie bez recepty”.
Spis treści:
- Co to jest i jak działa hydroksyzyna?
- Po jakim czasie działa hydroksyzyna?
- Jakie są wskazania do stosowania hydroksyzyny?
- Hydroksyzyna – dawkowanie
- Przeciwwskazania do stosowania hydroksyzyny
- Hydroksyzyna – skutki uboczne
- Przedawkowanie hydroksyzyny
Hydroksyzyna została wprowadzona do lecznictwa 1956 roku w Stanach Zjednoczonych i Szwajcarii. Zaliczana jest do I, czyli najstarszej grupy leków przeciwhistaminowych, ponieważ najprawdopodobniej jej działanie uspokajające związane jest z powinowactwem do receptorów histaminowych H1. Efekt sedatywny może również wynikać z blokady receptorów serotoninowych 5-HT2A oraz z antagonizmu do receptorów dopaminowych D2 i adrenergicznych α1. Hydroksyzyna nie wpływa na czynność kory mózgowej lecz jej działanie może wynikać z wpływu na aktywność obszarów podkorowych ośrodkowego układu nerwowego – hamuje pobudzenie włókien nerwowych, przewodzących sygnały z zewnątrz i wewnątrz ustroju do mózgu.
Trzy główne efekty jakie wywiera hydroksyzyna to:
- działanie nasenne,
- działanie anksjolityczne czyli przeciwlękowe,
- działanie uspokajające.
Hydroksyzyna wywiera również efekt przeciwbólowy i przeciwwymiotny. Ma właściwości przeciwhistaminowe i cholinolityczne – blokuje m.in. wytwarzanie śliny.
Hydroksyzyna jest substancją czynną leków w postaci tabletek, syropów i ampułek do wstrzyknięć domięśniowych. Po podaniu doustnym tabletek efekt uspokajający i nasenny pojawia się po 30-45 minutach. Syrop zaczyna działać znacznie szybciej – efekt sedacji odczuwalny jest nawet po 5-10 minutach od przyjęcia leku. Nieco dłużej trzeba poczekać na działanie antyhistaminowe, czy np. łagodzące świąd podczas pokrzywki, który zmniejszy się po około godzinie od przyjęcia leku z hydroksyzyzyną. Po podaniu zastrzyku efekt leczniczy pojawia się prawie natychmiast.
To, jak długo będzie utrzymywało się działanie leku jest zależne od wielu czynników, m.in. postaci leku, jego dawki, wrażliwości osobniczej pacjenta oraz czasu trwania terapii lekiem. Zazwyczaj działanie utrzymuje się 6-8 godzin.
Ze względu na działanie jakie wywiera, hydroksyzyna znalazła zastosowanie w następujących wskazaniach:
- objawowe leczenie lęku;
- objawowe leczenie świądu i pokrzywki;
- premedykacja przed zabiegami chirurgicznymi – ułatwienie przeprowadzenia znieczulenia, zniesienie lęku i uspokojenie pacjenta.
W warunkach domowych hydroksyzynę podaje się w postaci tabletek lub syropu. Zastrzyki są podawane przez fachowy personel medyczny w nagłych, ciężkich przypadkach oraz wówczas gdy pacjent nie może przyjąć leku doustnie, np. w sytuacji nasilonych wymiotów.
Wszystkie leki z hydroksyzyna są wydawane na podstawie recepty. Wystawia ją lekarz po zebraniu wywiadu, zbadaniu pacjenta i postawieniu diagnozy. Indywidualnie ustalana jest dawka i czas stosowania leku. Tylko lekarz znający sytuację zdrowotną pacjenta ma możliwość dobrania kuracji optymalnej. Czy hydroksyzyna jest bezpieczna? Konieczne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza.
Należy również pamiętać, że nigdy nie należy leku „pożyczać” od innych osób, które go stosowały z zaleceń lekarskich. Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do dzieci.
Stosowana dawka powinna być zawsze najniższą skuteczną, a czas terapii możliwie najkrótszy. Czy hydroksyzynę brać rano czy wieczorem? Dawkowanie ustalane jest indywidualnie w zależności od stanu chorego, celu terapeutycznego i wieku pacjenta. Ten ostatni parametr ma szczególne znaczenie o seniorów i dzieci, u których często dla obliczenia dawki leku bierze się również pod uwagę masę ciała.
Maksymalna dawka dobowa dla dzieci ważących powyżej 40 kg i dorosłych, wynosi 100 mg hydroksyzyny na dobę. W leczeniu lęku podaje się zazwyczaj 50 mg leku na dobę, w 2 lub 3 dawkach podzielonych. Objawowe leczenie świądu rozpoczyna się od podania 25 mg hydroksyzyny przed snem, a następnie (w kolejnej dobie) 3-4 dawek po 25 mg (nie przekraczając dawki maksymalnej 100 mg na dobę).
Przed operacjami podaje się zazwyczaj dwie dawki po 50 mg lub jedną 100 mg hydroksyzyny.
Pacjenci z niewydolnością wątroby i nerek wymagają odpowiedniego zmniejszenia dawek. Podobnie jest u pacjentów w podeszłym wieku, u których stosuje się maksymalnie 50 mg na dobę.
Leków z hydroksyzyną nie mogą stosować chorzy posiadający nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu lub inne leki pochodne piperazyny, cetyryzynę (lek przeciwalergiczny), aminofilinę lub etylenodiaminę. Stosowanie jest przeciwwskazane u pacjentów chorujących na porfirię – wrodzoną chorobę genetyczną oraz z obniżonym progiem drgawkowym. Leki z hydroksyzyną posiadają również przeciwwskazania kardiologiczne: zaburzenia rytmu zwane wydłużeniem odcinka QT, bardzo wolna akcja serca (bradykardia), zaburzenia elektrolitowe (niski poziom potasu i niedobór magnezu), nagła śmierć sercowa u bliskiego krewnego. Preparatów z hydroksyzyną nie mogą stosować chorzy leczeni niektórymi lekami na zaburzenia rytmu serca lub takimi, które na rytm serca wpływają. Dlatego zawsze idąc do lekarza warto mieć przy sobie listę przyjmowanych leków.
Szczególną ostrożność podczas leczenia hydroksyzyną należy zachować u pacjentów z chorobami otępiennymi, ryzykiem udaru mózgu, jaskrą, osłabioną perystaltyką jelit i astmą oskrzelową oraz przerostem gruczołu krokowego.
Hydroksyzyna przenika przez łożysko, osiągając wyższe stężenie u płodu niż we krwi matki. U noworodków, których matki były leczone hydroksyzyna obserwowano szereg niekorzystnych działań niepożądanych. Lek jest niewskazany do stosowania w ciąży.
Analogiczna sytuacja dotyczy stosowania leków z hydroksyzyną w okresie karmienia piersią. Lek i jego metabolit-cetyryzyna przenikają do mleka i wywołują działania niepożądane u karmionych dzieci. Nie należy stosować leku w okresie laktacji, a jeśli zajdzie taka konieczność, karmienie piersią na czas leczenia trzeba przerwać.
Sprawdź, jakie artykuły do karmienia niemowląt i dzieci znajdziesz na Aptelia.pl
Alkohol nasila działanie hydroksyzyny i jej działania niepożądane. Podczas leczenia nie należy spożywać alkoholu.
Profil działania leku oraz jego działania niepożądane, w postaci zmęczenia, zawrotów głowy, nadmiernej senności czy zaburzeń widzenia, mogą wpływać na koncentrację i czas reakcji. Z tego względu zaleca się zachowanie szczególnej ostrożności i indywidualną ocenę samopoczucia przed podjęciem kierowania autem lub obsługiwania maszyn w ruchu.
Substancja nie wykazuje właściwości uzależniających. Jest zalecana do kuracji krótkotrwałych.
Hydroksyzyna może wchodzić w bardzo liczne interakcje z innymi lekami, nasilając lub zmniejszając ich działanie. Z kolei inne produkty lecznicze mogą, osłabiać lub wzmacniać działanie hydroksyzyny i jej działań niepożądanych. Dla bezpieczeństwa kuracji należy koniecznie poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach diety. Szczególną uwagę warto zwrócić na leki wpływające na rytm serca, przeciwalergiczne, niektóre antybiotyki i leki przeciwgrzybicze, leki moczopędne (często stosowane w leczeniu nadciśnienia), przeciwzakrzepowe, uspokajające i przeciwdepresyjne, czy stosowne w zawrotach głowy i szumach usznych, ale również przeciwbólowe – również te dostępne bez recepty.
Bardzo często obserwowanym działaniem niepożądanym jest nadmierna senność, która uniemożliwia pacjentom funkcjonowanie. Chorzy często skarżą się na bóle i zawroty głowy oraz zmęczenie, nadmierne uspokojenie i suchość w jamie ustnej, która sprzyja mikrourazom, nadżerkom i stanom zapalnym.
Rzadko i bardzo rzadko może pojawić się szybkie bicie serca (tachykardia), nudności, wymioty i zaparcia, a także dezorientacja czy problemy z oddaniem moczu. Wszelkie niepokojące objawy należy skonsultować z lekarzem. Jeśli podczas stosowania leku pojawi się tachykardia, duszność lub inne problemy z oddychaniem lub utrata przytomności, należy natychmiast zgłosić się do lekarza, szpitalny oddział ratunkowy lub wezwać karetkę.
Nigdy nie należy stosować wielokrotności zaleconej przez lekarza dawki lub dawki podwójnej jeśli poprzednią przypadkowo pominęliśmy. Jeśli przyjęta została zbyt wysoka dawka leku (szczególnie jeśli dotyczy to dziecka) należy pilnie skontaktować się z pogotowiem ratunkowym.
Objawy przedawkowania to początkowo: nudności, wymioty, tachkardia, gorączka, senność, drżenie mięśni, splatanie lub omamy. Następnie może dojść do zaburzeń świadomości, drgawek, depresji oddechowej, niedociśnienia, pogłębiającej się śpiączki i zapaści krążeniowo-oddechowej.
