Kikut pępowiny – kiedy odpada, jak pielęgnować?

Spis treści:

1. Kikut pępowiny – czym jest?
2. Kiedy odpada kikut pępowiny?
3. Jak pielęgnować kikut pępowiny?
4. Kikut pępowiny – niepokojące objawy
5. Pępek po odpadnięciu pępowiny

Kikut pępowiny – czym jest? 

Pępowina, łącząca dziecko z łożyskiem, ma kształt sznura o długości około 50 cm. W pępowinie przebiegają dwie tętnice i jedna żyła, dzięki czemu do płodu docierają potrzebne substancje, a usuwane są zbędne metabolity. 

Po urodzeniu dziecka należy odczekać, aż pępowina przestanie tętnić (tzw. późne odpępnienie), dzięki czemu maluch otrzymuje dodatkową ilość krwi. Gdy tętnienie ustanie, przecina się pępowinę i zakłada specjalną klamerkę – zwykle na czas od 24 do 48 godzin. 

Od przecięcia pępowiny i jej zaklemowania rozpoczyna się proces zasychania pozostałego kikuta i jego mumifikacji. Kikut z czasem staje się sztywny, ciemnobrązowy. 

Miejsce, w którym znajduje się kikut, stanowi potencjalne łatwy cel dla infekcji, dlatego bardzo ważna jest higiena i jego odpowiednia pielęgnacja, a także obserwowanie kikuta pod kątem występowania ewentualnego zakażenia. 

Sprawdź ofertę: Pielęgnacja skóry maluszka

Kiedy odpada kikut pępowiny? 

Kikut odpada zwykle w czasie od 5 do 15 dni po porodzie. Jeśli pępek pielęgnowany jest zgodnie z zasadami „suchej pielęgnacji”, istnieje szansa, że odpadnie szybciej. Według aktualnej wiedzy stosowanie preparatów z oktenidyną czy roztworu alkoholu etylowego, który kiedyś był zalecany, może wydłużyć czas gojenia się pępka. 

W przypadku porodów lotosowych, czyli porodów z zachowaniem ciągłości pępowiny, bez jej przecinania (noworodek po porodzie zostaje połączony pępowiną z łożyskiem), pępowina zasycha szybciej i odpada średnio w ciągu 2-3 dni.

Przeczytaj także: Cesarskie cięcie – wszystkie informacje

Jak pielęgnować kikut pępowiny? 

Zalecana pielęgnacja kikuta pępowinowego to tzw. pielęgnacja na sucho. Co to znaczy? 

Kikut pępowinowy należy utrzymywać w suchości, wykonując jego toaletę 2-3 razy dziennie, w zależności od potrzeb. Przed przystąpieniem do czyszczenia pępka należy bardzo dokładnie umyć ręce wodą z mydłem. Następnie trzeba przygotować czystą, przegotowaną wodę lub sól fizjologiczną oraz gaziki. Należy nasączyć gazik w wodzie, odcisnąć jej nadmiar i usunąć delikatnie wydzielinę z pierścienia pępkowego, po czym sięgnąć po kolejny gazik.

Wydzielina zwykle jest koloru żółtawego, czasem brunatnego. Kolor brunatny można zauważyć szczególnie w pierwszych dniach po porodzie, gdy podczas czyszczenia tkanek wokół kikuta, oprócz fizjologicznej wydzieliny, związanej z gojeniem się pępka, czyścimy resztki krwi po porodzie. Są to minimalne ilości ciemniejszej substancji i nie należy się nimi martwić. 

Aby dokładnie usunąć zbierającą się blisko kikuta wydzielinę, należy złapać go palcami i delikatnie odchylać w każdą stronę. Potarcia gazikiem nie mogą być wykonywane na siłę. Działamy z wyczuciem, aby nie zrobić dziecku krzywdy. Jeśli rodzice obawiają się czyszczenia pępka, warto poprosić położną rodzinną o dokładny instruktaż na pierwszej wizycie patronażowej, następującej po porodzie. 

Czysty kikut osuszamy i wietrzymy, co oznacza, że nie robimy żadnego opatrunku, ani niczym go nie przykrywamy, zapewniając stały dopływ świeżego powietrza. Pieluszkę odwijamy w taki sposób, aby nie przykrywać kikuta. Ubranka do momentu jego odpadnięcia, powinny być luźne na brzuszku. W przypadku zabrudzenia moczem lub kałem – pozostałość pępowiny myjemy dokładnie ciepłą wodą z mydłem, osuszamy czystymi gazikami i używamy preparatu z oktenidyną, aby odkazić kikut. 

Czy można myć kikut w trakcie kąpieli? WHO nie zaleca nadmiernego moczenia kikuta pępowiny, jednak jego zanurzenie w wodzie nie niesie za sobą zwykle żadnych negatywnych konsekwencji. Jeśli wydzielina na pierścieniu pępkowym jest zaschnięta, woda spowoduje jej rozmoczenie, przez co pozwoli na łatwiejsze usunięcie. Po kąpieli należy wykonać standardową toaletę kikuta z jego dokładnym osuszeniem. 

Na co dzień nie trzeba używać żadnych środków antyseptycznych, gdyż mogą wydłużyć czas gojenia się pępka. Jeśli jednak rodzice zauważą coś, co wzbudzi ich obawy, warto wprowadzić tego typu produkty do codziennej toalety kikuta, kontaktując się wcześniej z położną rodzinną lub lekarzem pediatrą.

Przeczytaj także: Jak przebiega poród naturalny

Kikut pępowiny – niepokojące objawy 

Jakie objawy mogą sugerować problemy z gojeniem się pępka? Kikut i miejsce jego przyczepu do powłok brzusznych malucha traktuje się jak ranę, więc należy ją obserwować i szybko reagować, jeśli zauważymy: 

• zaczerwienienie pierścienia pępkowego;

• obrzęk; 

• zwiększenie ciepłoty ciała dookoła kikuta;

• zwiększenie ilości wydzieliny;

• nieprzyjemny zapach;

• sporą ilość krwi lub częste krwawienia;

• ropę. 

Pierwsze, co należy zrobić w tej sytuacji, to dokładnie i starannie umyć kikut, użyć preparatu odkażającego oraz pilnie skonsultować się z położną rodzinną, która oceni sytuację i – gdy zajdzie taka potrzeba – skieruje do lekarza pediatry, który może zadecydować o włączeniu antybiotyku. 

Kikut pępowiny krwawi 

Jeśli rodzic zobaczy odrobinę krwi na ubranku dziecka, nie powinien się tym zbytnio martwić, ponieważ kikut jest sztywny, przez co z łatwością może zahaczyć o ubranie malucha, powodując minimalne krwawienie. W takiej sytuacji należy wyczyścić pępek i obserwować dalszy przebieg procesu gojenia. 

Niebezpieczną sytuacją są częste lub obfite krwawienia, które mogą sugerować problemy z krzepnięciem krwi. Niezbędna będzie wówczas pilna wizyta u pediatry, celem pogłębienia diagnostyki i potwierdzenia lub wykluczenia dolegliwości związanych z krzepnięciem. 

Kikut pępowiny ropieje 

Ropa tworząca się w obrębie kikuta sugeruje zakażenie, dlatego fakt ropienia pępka należy skonsultować z lekarzem, by ocenić konieczność wdrożenia antybiotyku. Patologiczne drobnoustroje, które utrudniają prawidłowy proces gojenia się kikuta, mogą skutkować groźnymi konsekwencjami dla organizmu w postaci posocznicy, zapalenia wątroby, otrzewnej czy żył. 

Oznacza to, że nie wolno bagatelizować ropy w miejscu kikuta. Jej występowaniu często towarzyszy nieprzyjemny zapach (który również jest sygnałem alarmowym) oraz zaczerwienienie. 

Pępek po odpadnięciu pępowiny 

Gdy odpada kikut pępowiny, pępek często nie jest do końca zagojony. W jego centrum widać coś na kształt rany, z której ktoś zerwał strupek. Może wówczas pojawić się odrobina krwi lub wydzieliny, ale zwykle pępek goi się bezproblemowo. Po odpadnięciu kikuta, skórę w tym miejscu należy czyścić tak, jak dotąd. 

Całkowicie zagojony pępek będzie pokryty skórą jak na brzuszku, a z jego dna nie będzie wydobywać się żadna wydzielina. 

Bibliografia