Objawy ugryzienia kleszcza zauważa jedynie 30% pacjentów. Groźnym powikłaniem jest rozwój boreliozy. Sprawdź, jakie dolegliwości mogą sugerować ukąszenie kleszcza. Jakie badania należy wykonać w kierunku diagnostyki boreliozy?
Spis treści:
- Ugryzienie kleszcza - niepokojące objawy
- Powikłania po ugryzieniu kleszcza
- Borelioza – kliniczny obraz choroby
- Jak wyciągnąć kleszcza?
- Jakie badania po ugryzieniu kleszcza?
- Jak chronić się przed kleszczami?
Wraz z nastaniem wiosny wzrasta ryzyko ugryzienia przez kleszcza. Zakażone pajęczaki przenoszą boreliozę, chorobę, na którą co roku zapada nawet kilka tysięcy osób. Ślad po ugryzieniu zauważa jednak niewielka grupa pacjentów, tym bardziej, iż samo wkłucie pajęczaka jest zupełnie bezbolesne. Objawy zakażenia boreliozą mogą pojawić się nawet po kilku latach od ugryzienia.
Objawy ugryzienia kleszcza zauważa jedynie około 30% pacjentów. Najbardziej charakterystyczny jest pojawiający się na skórze rumień o średnicy ponad 5 cm. Zmiana nie jest wypukła, nie swędzi i nie piecze. Pajęczak najczęściej gryzie w miejsca na ciele, które są ciepłe i wilgotne, np. w okolice pachwin i pachy. Pojawiający się na skórze rumień znika samoistnie po około 4 tygodniach. U połowy zakażonych boreliozą pacjentów pojawiają się bóle głowy, bóle mięśni, uczucie szybkiego zmęczenia, powiększenie węzłów chłonnych.
Ugryzienie przez kleszcza nie zawsze grozi powikłaniami i rozwojem choroby. Aby doszło do zakażenia, pajęczak, który nas ugryzł, musi być nosicielem bakterii. Jednym z najpoważniejszych powikłań po ugryzieniu jest borelioza. Inne choroby odkleszczowe to: anaplazmoza granulocytarna, odkleszczowe zapalenie mózgu, tularemia, babeszjoza i bartoneloza. W przebiegu rozwoju zakażenia pojawiają się następujące objawy: gorączka, bóle i sztywność mięśni, biegunka oraz bóle brzucha.
Borelioza jest chorobą zapalną przenoszoną przez zakażone kleszcze. Wyróżnia się dwie fazy jej przebiegu: wczesną miejscową lub rozsianą i późną. U większości pacjentów po ugryzieniu przez zakażonego kleszcza nie dochodzi do pojawienia się rumienia lub pozostaje niezauważony. Rozwijające się objawy wskazują raczej na grypę lub przeziębienie.
Faza wczesna miejscowa dotyczy nawet 70% chorych. Objawy kliniczne pojawiają się najpóźniej do miesiąca od momentu ugryzienia. Są to: senność, zmęczenie, powiększenie węzłów chłonnych, bóle mięśniowe.
Faza wczesna rozsiana pojawia się najwcześniej po 10 dniach od ugryzienia, najpóźniej 2 lata po ugryzieniu przez kleszcza, a objawy obejmują wiele narządów. W tej fazie boreliozy diagnozowane są: nawracające bóle mięśniowe, zapalenie stawów, zmiany skórne, zapalenie mięśnia sercowego, powiększenie węzłów chłonnych, zaburzenia funkcji wzroku, wątroby, zmiany w układzie nerwowym (neuroborelioza).
Faza późna boreliozy może rozwinąć się nawet po upływie kilku lat od ugryzienia przez kleszcza. Jest niebezpieczna, gdyż prowadzi do rozwoju przewlekłych dysfunkcji organizmu: zapalenia zanikowego skóry kończyn, przewlekłych zaburzeń psychicznych, zapaleń wielostawowych układu mięśniowo-stawowego. Głównym objawem późnej boreliozy są bardzo często zaburzenia snu i przewlekłe zmęczenie.
Przeczytaj również: Jak odróżnić grypę od przeziębienia? Poznaj różnice
Jeśli zauważymy na swoim ciele kleszcza, bardzo ważne jest, by wyciągnąć go jak najszybciej. Pozbędziemy się go za pomocą pęsety. Należy chwycić kleszcza przy samej skórze i zdecydowanym ruchem wyrwać. Nieprawidłowe usunięcie lub nieumiejętne chwycenie pajęczaka spowoduje, że zwymiotuje on do miejsca wkłucia, zwiększając ryzyko zakażenia.
Najczęściej popełniane błędy przy usuwaniu kleszcza to:
- wykręcanie lub ściskanie główki pajęczaka;
- ciągnięcie za odwłok;
- smarowanie kleszcza i skóry masłem, olejem, spirytusem.
Po prawidłowym usunięciu kleszcza, ugryzioną okolicę należy zdezynfekować, a następnie obserwować przez kolejne tygodnie. W przypadku pojawienia się rumienia zalecany jest kontakt z lekarzem. Zmiana skórna ma postać okręgu z wyraźnie zaczerwienionym obwodem oraz centralnym przejaśnieniem. Z czasem, granice rumienia mogą blednąć.
Diagnostyka w kierunku wykrycia zakażenia boreliozą obejmuje wywiad z pacjentem, obraz kliniczny zmiany skórnej i badania laboratoryjne krwi. Testy serologiczne powinny być przeprowadzone najwcześniej 2–6 tygodni po ugryzieniu. Podwyższone stężenie przeciwciał utrzymuje się do 4 miesięcy, po czym spada, co zmniejsza szansę na wiarygodność wyników. Badania krwi powinny obejmować: morfologię krwi, oznaczenie OB, wskaźniki wątrobowe (AspAT, ALAT, LDH) i poziom immunoglobulin (IgM, IgG).
Przeczytaj także: Czym można zarazić się od kleszcza?
Do ugryzienia przez kleszcza najczęściej dochodzi w efekcie nieostrożności. Pajęczak żeruje w trawie, na krzewach i drzewach. Wybierając się na spacer po lesie, łąkach i polach w okresie wiosenno-letnim, należy zadbać o odpowiednią ochronę ciała. Trzeba przestrzegać kilku zasad:
- unikać wysokich traw i gęstych zarośli,
- w miejscach potencjalnie narażonych na żerowanie kleszczy nosić jasną odzież z długim rękawem,
- stosować preparaty chroniące ciało przed ugryzieniem,
- obserwować ciało, szczególnie okolice zgięcia kolan, okolice pod pachami, pachwiny, brzuch, piersi, szyję i głowę, po powrocie do domu.
A: Emilia Kruszewska
Z: lek. Agnieszka Żędzian
