Kolka niemowlęca – czym jest, jak leczyć?

Spis treści:

1. Kolki u niemowlaka, czym są?
2. Przyczyny kolki u dziecka
3. Jakie są objawy kolki niemowlęcej? 
4. Jak rozpoznać kolkę niemowlęcą? 
5. Niemowlę cierpi na kolki – co robić?
6. Sposoby na kolki u niemowlaka

Kolki u niemowlaka – czym są? 

Co to jest kolka niemowlęca? Kolka niemowlęca to jedna z najczęściej spotykanych dolegliwości u dzieci do 3. miesiąca życia. Pojawia się średnio u 10% – 40% najmłodszych (wg różnych źródeł naukowych). Pierwsze objawy kolki niemowlęcej można zaobserwować zwykle od 3. dnia do 3. tygodnia życia, z czego nawet 80% dzieci pierwsze ataki kolek ma już w drugim tygodniu po narodzinach. Im wcześniej występują kolki u niemowlęcia, tym dłużej one trwają, a poszczególne ataki również bywają dłuższe. 

Problem z kolkami u niemowląt samoistnie przemija około 3. – 4. miesiąca życia, chociaż zdarza się, że kolki pojawiają się nawet do 9. miesiąca życia. Jest to dolegliwość łagodna dla dziecka, nie stanowi zagrożenia dla jego zdrowia i życia, chociaż przejmujący płacz malucha jest wyraźnym powodem do niepokoju dla rodziców. 

Kolki niemowlęce występują niezależnie od płci dziecka, długości trwania ciąży, sposobu karmienia (piersią czy mlekiem modyfikowanym) oraz rodzaju porodu. Występowania kolek nie można wiązać z samym faktem karmienia dziecka, gdyż te odbywają się przez całą dobę, a ataki kolki niemowlęcej pojawiają się głównie w godzinach popołudniowych i wieczornych.  

Przyczyny kolki u dziecka 

Mimo szybkiego rozwoju medycyny, do tej pory nikt nie odkrył przyczyny kolki u niemowląt. Brane pod uwagę są różne teorie, jednak żadna z nich nie wyjaśnia dokładnie mechanizmu powstawania kolki niemowlęcej. 

Jedna z potencjalnych hipotez mówi, że kolka niemowlęca wynika z niedojrzałości układu pokarmowego i nerwowego. Organizm dziecka ma trudności ze stałą obecnością pokarmu w żołądku i jelitach oraz przemianami, jakie mleko matki lub mleko modyfikowane przechodzi w procesie trawienia. Dziecko w czasie ataku kolki pręży się i bardzo głośno płacze, brzuch jest napięty. Często kolki wiązane są ze wzdęciami czy zaparciami u najmłodszych. 

Część naukowców, pracujących nad tematem kolek u niemowląt, za przyczynę kolki niemowlęcej podaje słabo rozbudowaną florę bakteryjną, alergię pokarmową czy nietolerancję laktozy z mleka. Wskazuje się również na nieprawidłową technikę karmienia piersią, ekspozycję na dym tytoniowy.  

Dodatkowo brany jest pod uwagę czynnik psychospołeczny: trudne relacje w rodzinie, depresja poporodowa matki. Ciekawą opcją jest teoria migreny dziecięcej, jako przyczyna występowania kolki u noworodka i niemowlęcia. Warto wspomnieć, że żaden z wyżej wymienionych powodów nie został uznany za jedyne i prawdziwe tło powstawania kolek u niemowlaków. 

Jakie są objawy kolki niemowlęcej? 

Najbardziej znanym objawem kolki u niemowląt jest płacz – głośny, gwałtowny, wskazujący na to, że dziecko coś boli. Maluch ma cierpiący wyraz twarzy, jego ciało jest napięte, a brzuch twardy, wygląda jak wzdęty.  

Atak kolki niemowlęcej rozpoczyna się nagle, bez wyraźnej przyczyny. Dziecko jest zaniepokojone, może wyglądać na przestraszone, następnie zaczyna płakać. Niemowlę nie daje się utulić ani uspokoić, a proponowane przez rodziców metody przynoszą jedynie chwilową ulgę. Maluch wykonuje gwałtowne ruchy podkurczania i prostowania nóg, zaciska dłonie w pięści. 

Czasem dziecko w czasie ataku kolki wydala gazy lub niewielkie ilości stolca. Wydaje się wtedy, że maluch czuje ulgę, jednak to nie przerywa ataku płaczu. 

Sprawdź także: Niemowlę nie robi kupki?

Jak rozpoznać kolkę niemowlęcą? 

W 1954 roku pochylono się nad problemem kolki niemowlęcej i opracowano kryteria Wessela, zwane „metodą trzech”. Na ich podstawie rozpoznaje się kolkę, jeśli: 

• płacz spowodowany kolką niemowlęcą trwa jednorazowo co najmniej 3 godziny, 

• ataki zdarzają się co najmniej 3 razy w tygodniu, 

• dziecko płacze z powodu kolek przez co najmniej 3 tygodnie. 

Kryteria dodatkowe, ustalone w 2006 roku, zwane Kryteriami Rzymskimi III dodają, że dziecko, które ma kolkę: 

• zaczyna i kończy płakać nagle, bez żadnej wyraźnej przyczyny, 

• ataki kolki niemowlęcej trwają co najmniej trzy godziny, zdarzają się przynajmniej trzy razy w tygodniu i trwają najkrócej przez tydzień, 

• rozwój dziecka jest prawidłowy. 

Jak rozpoznać kolki u niemowlaka? Wizyta u pediatry jest nieodzowna, jeśli chcemy mieć pewność, że dziecko faktycznie cierpi z powodu kolek, a nie z powodu poważniejszej dolegliwości. Kolki u niemowlaka stwierdza się, gdy zostaną wykluczone inne przyczyny nieutulonego płaczu. Z czym różnicuje się kolki niemowlęce? 

Pediatra powinien wykluczyć nietolerancję na białko mleka krowiego. Białko to alergen, przenikający do mleka matki i znajdujący się w części mieszanek mlekozastępczych. Do wykluczenia alergii potrzeba odstawienia przez matkę produktów zawierających białko mleka krowiego lub zmiany mleka modyfikowanego na takie, które nie zawiera białka. Nie jest konieczne zaprzestanie karmienia naturalnego. 

Podczas wizyty lekarskiej pediatra różnicuje kolkę niemowlęcą z zapaleniem ucha środkowego, wgłobieniem jelit, uwięźnięciem przepukliny czy zapalaniem opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Należy wykluczyć toczący się stan nowotworowy lub zapalny, a także wady wrodzone. Jeśli trudno jest stwierdzić, czy dziecko cierpi z powodu kolek niemowlęcych, czy innego schorzenia, lekarz może zalecić badania laboratoryjne, aby prawidłowo zdiagnozować stan malucha.

Niemowlę cierpi na kolki – co robić? 

Kolka u niemowląt to stan przejściowy, niewymagający leczenia farmakologicznego. Jednak ataki kolki niemowlęcej potrafią skutecznie zdezorganizować życie rodzinne, a nawet doprowadzić do pogłębienia się stanów depresyjnych u rodziców, szczególnie matek, czy prowokować zachowania patologiczne w stosunku do dzieci. 

Nawet 5% dzieci cierpiących z powodu kolek niemowlęcych może być ofiarami przemocy. Bezradność rodziców wobec ciągłego płaczu może doprowadzać do eskalacji negatywnych emocji i wyzwalać agresję. Należy pamiętać, że najmłodsi są szczególnie wrażliwi na urazy, dlatego nie można pozwolić, aby kolki niemowlęce prowadziły do stosowania przemocy wobec dzieci. 

Kolki u niemowlaka – co robić? Jeśli dziecko ma objawy kolki niemowlęcej, należy poszukać sposobu, który jest w stanie je wyciszyć. Każda metoda, która nie zagraża życiu i zdrowiu dziecka, a pozwala na złagodzenie płaczu, jest dobra i należy ją stosować, o ile przynosi odpowiednie efekty. 

Sprawdź także: Laktaza – co to za enzym? Laktaza na kolkę

Sposoby na kolki u niemowlaka 

Nie ma jednej i skutecznej metody na kolki. Rodzice są zmuszeni próbować różnych sposobów, aby odnaleźć ten, który złagodzi ataki płaczu i przywróci spokój. Może się zdarzyć tak, że dziecko będzie wyjątkowo odporne na proponowane mu metody i nic nie przyniesie efektu. Wtedy warto uzbroić się w cierpliwość, prosić o pomoc w opiece nad maluchem najbliższych i starać się przetrwać do końca trzeciego miesiąca. 

Jakie sposoby są rekomendowane w walce z kolką u niemowląt? 

• włączenie cichej muzyki, 

• włączenie białego szumu, suszarki, 

• przygaszenie światła, 

• ograniczenie drażniących bodźców do minimum (światło, hałas, nadmierny ruch), 

• ograniczenie obecności ludzi i zwierząt wokół dziecka – do uspokojenia malucha wystarczy mama i tata, 

• delikatne kołysanie, 

• rozebranie dziecka i tulenie do nagiego ciała rodzica („kontakt skóra do skóry”), 

• ograniczenie ostrych i drażniących zapachów, 

• stosowanie termoforu z pestek wiśni na brzuch, 

• włączenie probiotyku zawierającego szczep bakterii Lactobacillus reuteri, 

• kąpiel w wiaderku. 

Odchodzi się od stosowania herbatek ziołowych (m.in. z kopru włoskiego), które nie mają pozytywnego wpływu na układ pokarmowy dziecka. Do ukończenia szóstego miesiąca życia WHO zaleca karmienie wyłącznie mlekiem kobiecym; podawanie niemowlęciu naparów z ziół może zaburzyć proces laktacji. Można stosować preparaty na kolki u niemowląt, ich skład i zasada działania są różne, żadne jednak nie dają gwarancji ustąpienia objawów. 

Często kolki u niemowląt wiąże się ze wzdęciami, gdyż brzuch malucha w czasie ataku płaczu jest twardy i wygląda na wzdęty. Badania naukowe dowodzą jednak, ze podawanie preparatów z symetykonem, który powoduje szybsze pozbywanie się przez organizm gazów w jelitach, nie przynosi żadnych rezultatów w porównaniu z podawaniem placebo. 

Przytulanie malucha w kontakcie „skóra do skóry” zwykle uspokaja dziecko i rodzica. Położenie na swojej klatce piersiowej niemowlęcia sprawia, że od ciepła mamy lub taty, a także od nacisku małego ciała rozluźniają się mięśnie brzucha, a jelita sprawniej pracują. Dziecko można głaskać po plecach, masować, dostosowując swoje działania do reakcji niemowlęcia. 

Część niemowląt cierpiących na kolki znakomicie czuje się w ciepłej wodzie, a pozycja w wiaderku jest szczególnie polecana przed pediatrów i położne. 

Pierwsze tygodnie po porodzie są często bardzo trudne, a kolki niemowlęce stanowią dla rodziców ogromne źródło stresu. Warto pamiętać, że kolka nie jest groźna dla niemowlęcia, chociaż atak płaczu wygląda tak, jakby dziecko bardzo cierpiało. Konsultacja stanu zdrowia malca z lekarzem pozwoli na uspokojenie rodziców, że dziecku nie dzieje się nic złego, a kolki najprawdopodobniej miną zaraz po ukończeniu trzeciego miesiąca życia.   

Bibliografia