Szałwia – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

Szałwia, zwłaszcza lekarska, jest rośliną, której pozytywny wpływ na organizm człowieka został wykazany w badaniach naukowych. Często stosowana w postaci herbaty lub naparów ma szeroki zakres działania i od wieków zajmuje miejsce początkowo w medycynie ludowej, a aktualnie w konwencjonalnej. W jakich schorzeniach stosuje się szałwię? Czy istnieją przeciwwskazania do jej stosowania?

Spis treści:

---

1. Szałwia – odmiany, wygląd, pochodzenie
2. Właściwości lecznicze szałwii
3. Szałwia lekarska – na co pomaga to zioło?
4. Jak stosować szałwię? 
5. Szałwia – przeciwwskazania
6. Szałwia w kuchni i medycynie. Co warto wiedzieć o tej roślinie?

Szałwia – odmiany, wygląd, pochodzenie

Szałwia (łac. Salvia) należy do rodziny jasnotowatych, zawierającej ponad 900 gatunków roślin. Najbardziej znane z nich to:

• szałwia lekarska, 
• szałwia omszona, 
• szałwia biała i czerwona,  
• szałwia muszkatołowa,  
• szałwia hiszpańska, 
• szałwia łąkowa i ogrodowa. 

Wspomniana grupa roślin uprawiana jest na całym świecie, a sama szałwia lekarska pochodzi z okolic basenu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu. W zależności od gatunku, rośliny te mogą różnić się od siebie wyglądem. Przybierają kolor czerwony, fioletowy lub różowy. Z uwagi na intensywnie kolorowe kwiatostany wykorzystuje się ją w ogrodnictwie jako roślinę ozdobną. 

Szałwia lekarska charakteryzuje się lancetowatymi liśćmi, o drobno ząbkowanych brzegach, które są pokryte kutnerem, czyli gęstymi włoskami. Ma szerokie zastosowanie w kosmetyce i medycynie, które warto znać. Bywa również używana w kuchni, jako przyprawa do mięs. 

Właściwości lecznicze szałwii

Szałwia lekarska jest stosowana w medycynie już od wielu wieków. W tradycyjnej medycynie Europy i Ameryki Łacińskiej jej właściwości zdrowotne wykorzystywano w leczeniu drgawek, choroby wrzodowej, dny moczanowej, reumatyzmu, stanów zapalnych, biegunek, a nawet hiperglikemii.  

Z biegiem czasu odkryto, że szałwia zawiera alkaloidy, kwasy tłuszczowe, glikozydy (m.in. nasercowe), związki fenolowe, steroidy, tarpany i poliacetyleny, witaminy A, B1, K, C i PP oraz wiele innych związków mających wpływ na ludzki organizm.  

Szałwia ma właściwości: 

• przeciwnowotworowe i przeciwmutagenne,
• antyoksydacyjne,
• przeciwzapalne,
• antynocyceptywne, czyli przeciwbólowe,
• antyseptyczne, czyli działa zabójczo dla drobnoustrojów. 

Sprawdź ofertę witamin i minerałów na Aptelia.pl

Szałwia lekarska – na co pomaga to zioło?

Szałwia lekarska ma liczne właściwości lecznicze. 

Według najnowszych badań, szałwia poprawia funkcje poznawcze i pamięć, dzięki czemu ma duży potencjał jako źródło do opracowania leków na chorobę Alzheimera. Ma również wpływ na wzrost uwagi i skupienia.

Wykazuje aktywność antyandrogenną i estrogenną, dlatego też poleca się ja stosować u kobiet w okresie menopauzy oraz w leczeniu trądziku czy łysienia na tle hiperandrogenizmu.

Inne jej zastosowanie to redukcja poziomu całkowitego cholesterolu, cholesterolu LDL i VLDL, trójglicerydów, a podnoszenie stężenia cholesterolu HDL, potocznie zwanego dobrym cholesterolem. 

Ta popularna roślina ma także wpływ na obniżanie stężenia glukozy we krwi, dzięki czemu odgrywa dużą rolę w procesie leczenia cukrzycy typu 2. Zawartość witaminy K w szałwii ma zaś pozytywny wpływ na prawidłową krzepliwość krwi, ale także na prawidłową budowę i funkcjonowanie kości. 

Szałwia jest często spotykanym składnikiem past do zębów, ponieważ wykazuje właściwości przeciwzapalne i bakteriobójcze. Jest używana w leczeniu schorzeń jamy ustnej, np. nieżytu, na ból zęba czy pojawiającą się w dziąśle ropę. Szałwia przyspiesza gojenie ran oraz łagodzi ból gardła, zmniejszając stan zapalny. 

Co na ból zęba? Sprawdź na Aptelia.pl 

Ten cenny surowiec może wspomagać trawienie i łagodzić dolegliwości związane z układem pokarmowym. Szałwia jest stosowana również w przypadku nadmiernego pocenia. 

Jak stosować szałwię? 

Szałwia dostępna jest na rynku pod różnymi postaciami – suszu, olejku czy tabletek. Należy jednak pamiętać, że pełne bezpieczeństwo w zakresie jej stosowania nadal wymaga potwierdzenia bardziej szczegółowymi badaniami. Panuje opinia, że nie powinno się jej stosować dłużej niż przez 4 miesiące.

	SUPLEMENTY ZIOŁOWE
	OLEJKI ETERYCZNE
	HERBATY ZIOŁOWE

Olejek z szałwi

Z liści szałwii otrzymuje się olejek. Zawiera on tujon, cyneol, kamforę, borneol i pinen. Olejek z szałwii wykorzystuje się nie tylko w medycynie, ale także w kosmetyce – z uwagi na swoje działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. 

Napar z szałwii

Najbardziej popularna forma stosowania szałwii jest napar i herbata. Do samodzielnego przygotowania naparu szałwiowego wystarczy 1. lub 2. łyżeczki suszu, który trzeba zalać wrzącą wodą. 

Inhalacje z szałwii pomagają przy problemach z zatkanym nosem oraz przy chorobach zatok. Garść suszu z szałwii należy wrzucić do garnka i zalać wrzącą wodą. Uważając na wysoką temperaturą, inhalacje przeprowadza się, pochylając głowę nad garnkiem i nakrywając ją szmatką lub ręcznikiem. Napar z szałwii może być stosowany do płukania jamy ustnej. 

Przeczytaj również: Z czego wykonać inhalację na zatoki

Szałwia – przeciwwskazania

Liczne próby kliniczne nie wykazały skutków ubocznych przy odpowiednim stosowaniu szałwii, jednakże sformułowanie ostatecznych wniosków wymaga dalszych badań. 

Szałwia to roślina, która zawiera silnie aromatyczny tujon, który może być toksyczny w wysokich dawkach. Na jego szkodliwe działanie narażeni są szczególnie pacjenci, używający szałwię w postaci olejków eterycznych, zawierających wysokie stężenia tujonu. Przy stosowaniu herbaty z szałwii (przyjmując, że wypija się jej średnio litr dziennie), nie przekracza się bezpiecznej granicy ilości tej substancji. 

Z uwagi na zawartość tujonu, nie zaleca się stosowania szałwii przez kobiety w ciąży, ponieważ tujon może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie płodu. 

Jednym z poważniejszych skutków ubocznych stosowania szałwii są drgawki. W przypadku długotrwałego stosowania szałwii w dużych dziennych dawkach, mogą wystąpić: 

• nudności i wymioty, 
• uszkodzenia nerek,  
• choroby i zaburzenia pracy serca, jak przyspieszenie pracy serca (tachykardia). 

Szałwia w kuchni i medycynie. Co warto wiedzieć o tej roślinie?

Jakie pytania i wątpliwości na temat szałwii miewają pacjenci? Oto najczęstsze z nich.

Czy można pić szałwię codziennie? 

Według badań szałwię można stosować maksymalnie do 4 miesięcy. Jak już zasygnalizowano, zawiera ona tujon, który jest toksyczny w dużych dawkach. Spożywając dziennie do 1 litra naparu lub herbaty z szałwii, pacjent przyjmuje około 4-11 mg tujonu, co nie jest dawką, jaka mogłaby skutkować wystąpieniem objawów jego przedawkowania. Dlatego codzienne spożywanie herbaty z szałwii (w odpowiedniej ilości) nie jest według aktualnych badań niebezpieczne.

Czy można przedawkować szałwię? 

Przedawkowanie szałwii dotyczy głównie nadmiernego przyswajania zawartego w niej tujonu. Przy stosowaniu olejków eterycznych z szałwii, pacjent może być narażony na dawkę nawet 3-7 gram tujonu na dobę. Taka ilość wykazuje niebezpieczny wpływ na organizm człowieka i może skutkować nawet uszkodzeniem nerek i zaburzeniami pracy serca. W przypadku niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem.

Szałwia na zahamowanie laktacji 

Szałwia wykazuje również działanie łagodnie hamujące laktację. Stosuje się ją w sytuacji, gdy następuje odstawienie dziecka od piersi, a karmiącej matce dokucza wypełnianie się kanalików mlecznych. Chociaż samo odstawienie dziecka od piersi jest sygnałem do hamowania laktacji, szałwia łagodnie i naturalnie wspiera proces ograniczania produkcji mleka. 

Jak stosować szałwię na wyciszenie laktacji?

W celu zahamowania produkcji mleka zaleca się wypijanie codziennie trzech kubków przygotowanego naparu. Wiele położnych radzi przyjmować szałwię w celu uniknięcia zastosowania leków na zahamowanie laktacji dostępnych na receptę, które dają nieprzyjemne skutki uboczne. Zawarty w nich bromergon może powodować złe samopoczucie, zaparcia, nudności i ma również wpływ na wahania nastroju. Stąd alternatywnie można wykorzystać właściwości i działanie szałwii. 

Bibliografia