Szałwia – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

Spis treści:

1. Szałwia – odmiany, wygląd, pochodzenie
2. Właściwości szałwii
3. Szałwia – na co pomaga?
4. Szałwia – w jakiej formie można ją stosować?
5. Szałwia – przeciwwskazania
6. Szałwia – warto wiedzieć

Szałwia – odmiany, wygląd, pochodzenie 

Szałwia należy do rodziny jasnotowatych, zawierającej ponad 900 gatunków roślin. Pośród najbardziej znanych wymieniana jest: 

• szałwia lekarska, 

• szałwia omszona, 

• szałwia biała i czerwona,  

• szałwia muszkatołowa,  

• szałwia hiszpańska, 

• szałwia łąkowa i ogrodowa. 

Wspomniana grupa roślin występuje na całym świecie, a szałwia lekarska pochodzi z okolic Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu.  

W zależności od gatunku, rośliny te mogą różnić się od siebie wyglądem. Szałwia wykorzystywana jest w ogrodnictwie z uwagi na intensywnie kolorowe kwiaty. W zależności od gatunku przybierają one kolor czerwony, fioletowy lub różowy. 

Szałwia lekarska od wieków ma zastosowanie w medycynie, ale także i w kosmetyce. Ten gatunek szałwii ma lancetowate liście, o drobno ząbkowanych brzegach, pokryte kutnerem, czyli gęstymi włoskami. 

Sprawdź oferty: Herbaty ziołowe

Właściwości szałwii 

Szałwia lekarska jest stosowana w medycynie już od wielu wieków. W tradycyjnej medycynie Europy i Ameryki Łacińskiej stosowało się ją w leczeniu drgawek, choroby wrzodowej, dny moczanowej, reumatyzmu, stanów zapalnych, biegunek, a nawet hiperglikemii.  

Z biegiem czasu odkryto, że szałwia zawiera alkaloidy, kwasy tłuszczowe, glikozydy (m.in. nasercowe), związki fenolowe, steroidy, tarpany i poliacetyleny, witaminy A, B1, K, C i PP oraz wiele innych związków mających wpływ na ludzki organizm.  

Szałwia ma właściwości: 

• przeciwnowotworowe i przeciwmutagenne, 

• antyoksydacyjne, 

• przeciwzapalne, 

• antynocyceptywne, czyli przeciwbólowe, 

• antyseptyczne, czyli działa zabójczo dla drobnoustrojów. 

Szałwia – na co pomaga?  

Szałwia lekarska ma liczne właściwości lecznicze. 

Według najnowszych badań, szałwia poprawia funkcje poznawcze i pamięć, dzięki czemu ma duży potencjał jako źródło do opracowania leków na chorobę Alzheimera. Ma również wpływ na wzrost uwagi i skupienia. 

Szałwia stosowana na gardło minimalizuje ból i stan zapalny.  

Inne jej zastosowanie to redukcja poziomu całkowitego cholesterolu, cholesterolu LDL i VLDL, trójglicerydów, a podnoszenie stężenia cholesterolu HDL, potocznie zwanego dobrym cholesterolem. 

Ta popularna roślina ma także wpływ na obniżanie stężenia glukozy we krwi, dzięki czemu odgrywa dużą rolę w procesie leczenia cukrzycy typu 2. 

Zawartość witaminy K w szałwii ma zaś pozytywny wpływ na prawidłową krzepliwość krwi, ale także na prawidłową budowę i funkcjonowanie kości. 

Szałwia jest często spotykanym składnikiem past do zębów, szczególnie z uwagi na jej właściwości przeciwzapalne i bakteriobójcze. Jest ona także używana w leczeniu schorzeń jamy ustnej. Może być stosowana na ból zęba, nieżyty jamy ustnej i pojawiającą się w dziąśle ropę. 

Przeczytaj:  Co na ból zęba?

Szałwia – w jakiej formie można ją stosować?  

Szałwia dostępna jest na rynku pod różnymi postaciami, dostępnymi w wielu aptekach oraz drogeriach. Należy jednak pamiętać, że pełne bezpieczeństwo w zakresie jej stosowania nadal wymaga potwierdzenia bardziej szczegółowymi badaniami. Panuje opinia, że nie powinno się jej stosować dłużej niż przez 4 miesiące.  

Olejek z szałwii jest podstawową formą, pozyskiwaną bezpośrednio z liścia szałwii. Zawiera tujon, cyneol, kamforę, borneol i pinen. Jest wykorzystywany nie tylko w medycynie, ale także w kosmetyce – z uwagi na swoje działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. 

Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na bezpieczeństwo w trakcie stosowania preparatów na bazie szałwii, ponieważ wysokie stężenie zawieranych przez nią związków może mieć szkodliwy wpływ na organizm człowieka, zwłaszcza przy długim stosowaniu. 

Napar z szałwii lub herbata są również bardzo często stosowaną formą przyjmowania tej rośliny. Przy samodzielnym wykonywaniu naparu wystarczy 1. lub 2. łyżeczki suszu zalać wrzącą wodą. Stosowanie naparów i herbat z szałwii niesie ze sobą mniejsze ryzyko skutków ubocznych w porównaniu do olejków eterycznych. 

Inhalacje z szałwii pomagają przy problemach z zatkanym nosem oraz przy chorobach zatok. Garść suszu z szałwii należy wrzucić do garnka i zalać wrzącą wodą. Uważając na wysoką temperaturą, inhalacje przeprowadza się pochylając głowę nad garnkiem i nakrywając ją szmatką lub ręcznikiem. 

Przeczytaj również: Z czego wykonać inhalację na zatoki

Szałwia dostępna jest również w tabletkach. 

Szałwia – przeciwwskazania 

Liczne próby kliniczne nie wykazały skutków ubocznych przy odpowiednim stosowaniu szałwii, jednakże sformułowanie ostatecznych wniosków wymaga dalszych badań. 

Szałwia zawiera silnie aromatyczny tujon, który może być toksyczny w wysokich dawkach. Na jego szkodliwe działanie narażeni są szczególnie pacjenci, stosujący szałwię w postaci olejków eterycznych, zawierających wysokie stężenia tujonu. Przy stosowaniu herbaty z szałwii (przyjmując, że wypija się jej średnio litr dziennie), nie przekracza się bezpiecznej granicy ilości tej substancji. 

Jednym z poważniejszych skutków ubocznych stosowania szałwii są drgawki. 

Z uwagi na zawartość tujonu, nie zaleca się stosowania szałwii przez kobiety w ciąży, ponieważ tujon może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie płodu. 

Innymi skutkami ubocznymi długotrwałego stosowania szałwii w dużych dziennych dawkach, mogą być: 

• nudności i wymioty, 

• uszkodzenia nerek,  

• choroby i zaburzenia pracy serca, jak przyspieszenie pracy serca (tachykardia). 

Szałwia – warto wiedzieć 

Jakie pytania i wątpliwości na temat szałwii miewają pacjenci? Oto najczęstsze z nich.

Czy można pić szałwię codziennie? 

Według badań szałwię można stosować maksymalnie do 4 miesięcy. Jak już zasygnalizowano, zawiera ona tujon, który jest toksyczny w dużych dawkach. Spożywając dziennie do 1 litra naparu lub herbaty z szałwii, pacjent przyjmuje około 4-11 mg tujonu, co nie jest dawką, jaka mogłaby skutkować wystąpieniem objawów jego przedawkowania. Dlatego codzienne spożywanie herbaty z szałwii (w odpowiedniej ilości) nie jest według aktualnych badań niebezpieczne. 

Czy można przedawkować szałwię? 

Przedawkowanie szałwii dotyczy głównie nadmiernego przyswajania zawartego w niej tujonu. Przy stosowaniu olejków eterycznych z szałwii, które zawierają duże jego stężenia, pacjent może być narażony na dawkę nawet 3-7 gram tujonu na dobę. Taka ilość wykazuje niebezpieczny wpływ na organizm człowieka i może skutkować nawet uszkodzeniem nerek i zaburzeniami pracy serca. 

Szałwia na wyciszenie laktacji 

Szałwia wykazuje również działanie łagodnie hamujące laktację. Stosuje się ją w sytuacji, gdy następuje odstawienie dziecka od piersi, a karmiącej matce dokucza wypełnianie się kanalików mlecznych. Chociaż samo odstawienie dziecka od piersi jest sygnałem do hamowania laktacji, szałwia łagodnie i naturalnie wspiera proces ograniczania produkcji mleka. Jak stosować szałwię na wyciszenie laktacji? W celu zahamowania produkcji mleka zalecane jest wypijanie trzech kubków naparu dziennie. Wiele położnych radzi stosować szałwię w celu uniknięcia zastosowania leków na zahamowanie laktacji dostępnych na receptę, które dają nieprzyjemne skutki uboczne. Bromergon hamujący wydzielanie hormonu odpowiadającego m.in. za laktację (prolaktyny) może powodować złe samopoczucie, zaparcia, nudności i ma również wpływ na wahania nastroju. 

Bibliografia