O czym może świadczyć ból jajnika? Przyczyny i sposoby postępowania

Spis treści:

1. Ból jajnika – charakterystyka
2. Od czego bolą jajniki? Przyczyny
3. Różnicowanie bólów w okolicy jajników
4. Ból jajnika w ciąży – o czym może świadczyć?
5. Jak postępować w przypadku bólu jajnika?

Ból jajnika – charakterystyka 

Ból jajnika występuje w obrębie podbrzusza i może mieć różnorodny charakter – kłujący, przeszywający, rozpierający. Dodatkowo, pacjentki uskarżają się na tkliwość podbrzusza, uczucie silnego wzdęcia lub parcia na mocz.   

Kup a aptece: Wszystko dla zdrowia intymnego

Gdzie boli jajnik? 

Jajniki to parzyste narządy, położone w obrębie miednicy mniejszej, o owalnym i spłaszczonym kształcie, przypominające migdały. Ich rozmiar wynosi od 2,5-5 cm na 1,5-3 cm. Jajniki znajdują się poza otrzewną w obrębie tylnej powierzchni więzadła szerokiego macicy, na bocznej ścianie miednicy mniejszej. Opisywane więzadło to szeroki fałd otrzewnej, który łączy brzegi macicy ze ścianą miednicy. Jajniki są przytwierdzone do tylnej części więzadła za pomocą krezki jajnika, czyli błony stabilizującej położenie tego narządu.  

Zatem gdzie boli jajnik? Ból lewego jajnika jest odczuwalny po lewej stronie podbrzusza, z kolei dolegliwości dotyczące prawego jajnika są wyczuwalne prawostronnie. 

Przeczytaj: Jajniki od A do Z, gdzie są, jak działają, najczęstsze choroby jajników

Od czego bolą jajniki? Przyczyny 

Wyróżnia się kilkanaście możliwych przyczyn bólu jajników. Spora część z nich wiąże się z fizjologicznymi procesami, np. owulacją. Bolące jajniki po owulacji zwykle zwiastują PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego, który dotyka nawet do 40% pań w wieku rozrodczym. 

Przyczyny bólu jajnika można rozdzielić na 2 grupy – fizjologiczne i patologiczne (związane z chorobami układu rozrodczego). 

Fizjologiczne przyczyny bólu jajnika 

• Owulacja – w trakcie każdego cyklu jajnikowego zostaje przygotowanych nawet do 30 komórek jajowych, z których zwykle jedna zostaje uwolniona do jajowodu, w którym może dojść do zapłodnienia. Uwolnienie komórki jajowej następuje około 14 dnia cyklu i wiąże się z pęknięciem pęcherzyka Graafa, w którym owa komórka wcześniej dojrzewała. Samo pękanie pęcherzyka może wywoływać kłujący ból prawego jajnika (najczęściej) lub lewego, gdyż tuż przed tym dochodzi do silnego rozciągnięcia torebki jajnikowej. Zdarza się niekiedy, że drobne naczynia krwionośne ulegają wówczas przerwaniu, a nawet niewielka porcja krwi podrażnia otrzewną, co skutkuje dolegliwościami bólowymi. Ponadto, uwolniona komórka jajowa trafia bezpośrednio do jajowodu, a jego skurcze przemieszczają komórkę w głąb, tym samym powodując dyskomfort lub ból. 

• PMS, czyli zespół napięcia miesiączkowego – obejmuje bolące jajniki po owulacji, drażliwość, niepokój, wahania nastroju i spadek libido. Takie objawy pojawiają się na około 7 dni przed miesiączką. Niestety, przyczyny PMS nie są w pełni poznane. PMS prawdopodobnie wynika z zaburzonego przekaźnictwa nerwowego, wywołanego przez metabolity progesteronu i obniżonego poziomu serotoniny.  

• Nieodpowiednia pozycja seksualna – niektóre pozycje seksualne mogą powodować nacisk narządów miednicy mniejszej na jajniki, tym samym wywołując ból lub dyskomfort.  

• Napięcie nerwowe, związane ze stosunkiem seksualnym – wiele kobiet odczuwa dyskomfort psychiczny lub nawet silny lęk przed stosunkiem seksualnym, co może wywoływać ból w podbrzuszu.   

Niektóre patologiczne przyczyny bólu jajników 

• Endometrioza – gruczolistość macicy jest chorobą, w wyniku której dochodzi do rozrostu endometrium, czyli błony śluzowej macicy poza jej jamę. Endometrium podlega cyklicznym zmianom hormonalnym, dzięki czemu po miesiączce wzrasta, by przyjąć zapłodnioną komórkę jajową. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, rozpoczyna się proces złuszczania, a tkanka zostaje wydalona w postaci krwawienia miesiączkowego. Endometrium poza macicą ulega podobnym zmianom hormonalnym, wywołując poważne dolegliwości bólowe. Dla endometriozy charakterystyczny jest silny ból związany z miesiączką oraz stosunkiem seksualnym (dyspareunia). 

• Torbiele jajnika – torbiel to workowata struktura wypełniona płynną treścią. Najczęściej rozpoznaje się torbiele proste lub torbiele ciałka żółtego. Czy torbiel na jajniku boli? Większość małych torbieli nie daje żadnych objawów, natomiast duże zmiany mogą powodować dyskomfort, uczucie rozpierania, zaburzenia miesiączkowania, ból (niekiedy promieniujący aż do pleców). Groźną sytuację stanowią torbiele czekoladowe, występujące w przebiegu endometriozy. Wewnątrz takiej torbieli znajduje się błona śluzowa macicy, która również ulega złuszczaniu. W wyniku tego, dochodzi do nagromadzenia się dużej ilości krwi i możliwego pęknięcia. Wylanie krwi do jamy otrzewnej stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. 

• Ostre zapalenie przydatków – przydatki to jajniki, jajowody i więzadła macicy. Objawami ich zapalenia jest silny ból lewego lub prawego jajnika bądź dolegliwości bólowe zlokalizowane po zewnętrznych stronach miednicy mniejszej. Ból nasila się w trakcie stosunku seksualnego, może też pojawić się krwawienie lub wydzielina z dróg rodnych o nieprzyjemnym zapachu. Dolegliwościom tym towarzyszy gorączka.  

Różnicowanie bólów w okolicy jajników 

Jak boli wyrostek, a jak jajnik? Ból prawego jajnika powinien być różnicowany z zapaleniem wyrostka robaczkowego, położonego w prawym dole biodrowym. Zapalenie wyrostka charakteryzuje przede wszystkim ból, który początkowo jest rozlany po całej jamie brzusznej. Dopiero po czasie migruje w kierunku prawego dołu biodrowego. Pozostałe objawy obejmują: 

• brak apetytu, 

• nudności, 

• niekiedy wymioty, 

• zatrzymanie gazów jelitowych, 

• podwyższoną temperaturę ciała.   

Ból jajnika czy jelita? 

Zdarza się, że pacjentki uskarżają się na ból w okolicy jajnika, który w rzeczywistości jest wynikiem stanu zapalnego jelit. Wówczas dolegliwości bólowe współwystępują z przewlekłą biegunką lub zaparciami, obecnością krwi w kale, owrzodzeniami w okolicy odbytu, osłabieniem, a także niezamierzoną utratą masy ciała.  

Ból lewego jajnika a prawego – czy to ma znaczenie? 

Ból jajnika w zależności od tego, po której stronie występują dolegliwości, pozwala na łatwiejszą diagnostykę różnicową. Pacjentki często skarżą się na silny ból prawego jajnika, który po podstawowej diagnostyce okazuje się zapaleniem wyrostka robaczkowego, jelita cienkiego lub grubego. Podobnie jest z bólem w okolicy lewego podbrzusza. Bolesność jajnika po lewej stronie powinna być różnicowana z zespołem jelita drażliwego, zapaleniem uchyłków esicy czy wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. 

Ból jajnika w ciąży – o czym może świadczyć? 

Bóle jajników w ciąży nie powinny występować podczas prawidłowego rozwoju płodu. Wyjątek stanowi I trymestr, kiedy takie dolegliwości uznaje się za fizjologiczne. Natomiast kobiety, które podejrzewają, że są w ciąży (na podstawie dodatniego wyniku aptecznego testu ciążowego lub badania beta HCG z krwi) i odczuwają silne bóle podbrzusza lub w obrębie jajnika – powinny niezwłocznie zgłosić się do ginekologa. Istnieje wówczas poważne podejrzenie ciąży ektopowej, czyli zlokalizowanej poza jamą macicy, najczęściej w jajowodzie, ale także niekiedy w jajniku, jamie otrzewnej czy szyjce macicy. Ciąży pozamacicznej towarzyszy odczuwanie dyskomfortu po jednej stronie podbrzusza. Z kolei wystąpienie nagłego, niezwykle silnego bólu może oznaczać pęknięcie jajowodu, co wywołuje krwotok wewnętrzny. 

Jak postępować w przypadku bólu jajnika? 

Większość przyczyn nie stanowi zagrożenia dla zdrowia kobiety, dlatego wystarczą domowe sposoby na ból jajnika – leki przeciwbólowe dostępne bez recepty (np. paracetamol) i środek rozkurczowy (np. drotaweryna). Jednakże w sytuacji, w której ból jest wyjątkowo silny, trwa kilka dni i nie ustępuje mimo stosowania leków, warto udać się do ginekologa. Co więcej, wizyta u lekarza jest zalecana w przypadku bólu jajnika, któremu towarzyszy: 

• plamienie poza miesiączką, 

• obfite upławy z dróg rodnych, 

• upławy z pochwy o nieprzyjemnym zapachu, 

• świąd okolic intymnych, 

• ból w trakcie lub po stosunku seksualnym, 

• obfite i bolesne krwawienia miesiączkowe.  

Bibliografia