Grzybica brodawek sutkowych to jeden z bardziej powszechnych problemów laktacyjnych. Zakażenie zazwyczaj wywołują grzyby Candida albicans, które w sprzyjających warunkach, jakim jest osłabienie odporności organizmu, zaczynają się nadmiernie namnażać, zagrażając zdrowiu matki i dziecka. Czym jest grzybica sutkowa i jakich objawów należy się spodziewać? Jak zwalczać zakażenie drożdżakami i jak mu zapobiegać?
Spis treści:
- Czym jest grzybica sutkowa?
- Jakie są objawy grzybicy sutkowej?
- Jak rozpoznać grzybicę brodawek sutkowych?
- Czy grzybica brodawek sutkowych jest niebezpieczna dla zdrowia matki i dziecka?
- Jak dbać o higienę piersi podczas leczenia grzybicy brodawek sutkowych?
- Jakie są sposoby na zapobieganie grzybicy brodawek sutkowych?
- Jak leczyć grzybicę brodawek sutkowych?
Czym jest grzybica sutkowa?
Zakażenie grzybicze brodawki sutkowej to powikłanie laktacji, które wymaga leczenia przeciwgrzybiczego zarówno matki, jak i dziecka. Grzyby z rodzaju Candida, które występują fizjologicznie jako element mikrobiomu układu pokarmowego, zewnętrznych narządów układu moczowo-płciowego czy skóry, w sytuacji spadku odporność rozmnażają się w niekontrolowany sposób. Zbyt duża liczba drożdżaków może wywołać zakażenie grzybicze, z którym organizm sobie sam nie poradzi.
Dolegliwości związane z grzybicą brodawki sutkowej nie pojawiają się zaraz po porodzie, ale dopiero po kilku tygodniach karmienia piersią.
Grzybica brodawki sutkowej zwykle występuje razem z pleśniawkami u dziecka, zmianami rumieniowymi okolicy pieluszkowej malucha czy infekcją grzybiczą pochwy kobiety.
Przeczytaj także: Karmienie piersią – najważniejsze zasady
Jakie są objawy grzybicy sutkowej?
Głównym objawem grzybicy sutkowej, na jaki skarżą się kobiety karmiące, jest charakterystyczny ból – kłujący, piekący, swędzący. Pojawia się w trakcie i pomiędzy poszczególnymi karmieniami. Zauważymy też, że postępowanie przy problemach laktacyjnych, czyli korekta techniki karmienia, nie przynosi wówczas żadnych rezultatów, podobnie jak stosowanie kremów lub maści, wspomagających regenerację uszkodzonych brodawek.
Objawy skórne grzybicy sutkowej to zaczerwienienie lub mocne zaróżowienie piersi. Skóra może być napięta, błyszcząca, łuszcząca się. Mogą również uwidocznić się pęcherzyki, a także białawe miejsca na brodawce tam, gdzie sutek ma kontakt z ustami dziecka.
Grzybica brodawki sutkowej u matki często współwystępuje z objawami u malucha – w jamie ustnej dziecka mogą znajdować się pleśniawki, czyli biały, serowaty nalot, który łatwo można ściągnąć, odkrywając na błonie śluzowej czerwone, podkrwawiające zmiany.
Dodatkowo, u dziecka czasami pojawia się rumień skórny w okolicy pieluszkowej, wynikający z zakażenia drożdżakami, któremu towarzyszą sączące się pęcherzyki czy drobne krostki.
Jak rozpoznać grzybicę brodawek sutkowych?
Rozpoznanie grzybicy brodawek sutkowych zależy od dokładnego wywiadu, obejrzeniu zmian skórnych u matki, zbadaniu dziecka pod kątem zakażenia grzybiczego i wykluczenia dermatoz, które mają podobny przebieg jak grzybica.
Poza tym należy zapytać kobietę o czynniki ryzyka zakażenia drożdżakami, czyli np. przebytą antybiotykoterapię, skłonność do intymnych infekcji grzybiczych czy cukrzycę.
Czy grzybica brodawek sutkowych jest niebezpieczna dla zdrowia matki i dziecka?
Każde zakażenie, które początkowo przebiega w łagodny sposób, może stanowić zagrożenie dla organizmu. Grzybica, która obejmuje piersi, a nie jest odpowiednio leczona, może prowadzić do zaostrzenia stanu zapalnego, uszkodzeń skóry piersi i nadkażenia bakteryjnego.
Ból utrudnia codzienne funkcjonowanie, mogą pojawić się objawy związane z zapaleniem, jak gorączka, dreszcze czy osłabienie. Jeśli występują pęknięcia na brodawce, mogą się pogłębiać, a zakażone rany są trudniejsze do gojenia.
W przypadku dziecka grzybica również negatywnie wpływa na stan jego zdrowia i powoduje uczucie dyskomfortu, szczególnie jeśli dziecko zmaga się ze zmianami występującymi w okolicy pieluszkowej lub pleśniawkami. Nieleczona grzybica może doprowadzić do zakażeń bakteryjnych.
Jak dbać o higienę piersi podczas leczenia grzybicy brodawek sutkowych?
W czasie leczenia grzybicy brodawek sutkowych kobieta powinna zachować wzmożoną higienę, gdyż grzyby najlepiej rozwijają się w środowisku ciepłym i wilgotnym, a mleko matki często jest dla nich doskonałą pożywką.
Jeden lub dwa razy dziennie kobieta powinna myć piersi ciepłą wodą z mydłem. Jeśli pojawiła się rana na brodawce, powinna smarować ją własnym mlekiem po każdym karmieniu, czekając, aż mleko wyschnie. Można również włączyć 2-3 razy dziennie preparaty z octenidyną, która działa odkażająco. W przypadku głębokich ran na brodawce warto skonsultować się z położną, która oceni sytuację i doradzi, co zrobić, aby wygoić zmiany.
Kolejny krok to częsta zmiana wkładek w biustonoszu (po to, aby bezwzględnie utrzymywać piersi w suchości), pranie biustonoszy w wysokiej temperaturze i traktowanie ich gorącym żelazkiem lub parownicą, wyparzanie elementów laktatora czy butelek, jeśli są używane.
Obowiązkowe jest wdrożenie leczenia matki i dziecka, nawet jeśli jedno z nich nie prezentuje żadnych objawów grzybicy, ale karmienie odbywa się naturalnie.
Sprawdź ofertę: Sterylizator do butelek
Jakie są sposoby na zapobieganie grzybicy brodawek sutkowych?
Profilaktyka grzybicy brodawek sutkowych opiera się na prawidłowej higienie, utrzymywaniu fizjologicznej mikroflory pochwy w czasie okołoporodowym oraz w połogu, a także na wzmacnianiu odporności kobiety.
W czasie porodu naturalnego dziecko ma kontakt ze śluzem pochwowym matki. Jeśli w czasie porodu występuje infekcja grzybicza, jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że dziecko ulegnie zakażeniu, które następnie przeniesie na skórę piersi kobiety. Zapobieganie zakażeniom pochwy w ciąży – poprzez odpowiednią higienę, stosowanie probiotyków doustnych i/lub dopochwowych w czasie osłabienia organizmu i ograniczenie cukru, a w przypadku cukrzycy, szczególne zwrócenie uwagi na pierwsze objawy, sugerujące występowanie grzybicy – to podstawowe działania profilaktyczne.
Sprawdź ofertę: Preparaty do higieny intymnej
Jak leczyć grzybicę brodawek sutkowych?
Leczenie grzybicy brodawek sutkowych polega na stosowaniu leków przeciwgrzybiczych przez 7-10 dni. W przypadku matki przepisywane są leki o działaniu miejscowym w formie maści (klotrimazol, mikonazol, ketokonazol itp.), dziecko zaś zwykle ma jamę ustną pędzlowaną nystatyną do 4 razy dziennie, po karmieniach.
Gdy istnieje podejrzenie, że grzybica przebiega z zakażeniem bakteryjnym, konieczne może być wdrożenie antybiotyku. Jeśli stan zapalny jest bardzo nasilony, zasadne jest podanie leku steroidowego.
Bibliografia
Młodawska M. i in. (2019), Breast is the best – czyli co każdy ginekolog o karmieniu piersią wiedzieć powinien, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, nr 4(1), s. 23-33.
Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A. (2017), Karmienie piersią w teorii i praktyce [w:] Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy, Medycyna Praktyczna, Kraków.
Suchocka K. (2022), Najczęstsze problemy laktacyjne kobiety karmiącej piersią, Lekarz POZ, nr 2, s. 137-146.
